ارزیابی برخی صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در گونه‌های وحشی و گندم حاوی ژنوم d تحت تنش کم‌آبی

تنش کم‌آبی یکی از اصلی‌ترین عوامل محیطی است که عملکرد گیاهان را در سراسر جهان محدود می‌کند و گندم یکی از مهم‌ترین غلات و تامین‌کننده نیاز تغذیه‌ای بشر است. گیاه آژیلوپس یکی از گونه‌های وحشی متعلق به خانواده گندمیان است که می‌تواند  به‌عنوان یک ژرم پلاسم مناسب برای ژن‌های مقاومت به انواع تنش‌های زیستی و غیر زیستی در به نژادی گندم به‌کار رود. به همین منظور در این آزمایش از سه گونه مختلف aegilops tauschii، a. crasaa و a. cylindrica  به همراه گندم، تحت دو شرایط نرمال (fc=90%) و تنش کم‌آبی (fc=25%)  کشت شد و صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و شاخص های رشدی جهت ارزیابی تحمل به کم‌آبی اندازه‌گیری شد. نتایج ارزیابی نشان دادند که طول، عرض و مساحت برگ در گیاهان تحت تنش به شدت کاهش یافت و بیشترین تغییرات در رقم حساس دریا مشاهده شد. نتایج حاصل از بررسی فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و کاتالاز نشان داد که با اعمال تنش کم‌آبی، میزان فعالیت این آنزیم‌ها افزایش یافت، ولی فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز، پاسخ‌های متفاوتی در بین گونه ها از خود نشان داد، به‌طوری‌‌که در  گیاه گندم این آنزیم کاهش و در گونه‌های آژیلوپس ها افزایش داشت. در شرایط تنش کم‌آبی، بین آنزیم کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز همبستگی منفی مشاهده شد. در شاخص‌های رشدی، کمترین کاهش زیست‌توده تر و خشک به گونه a. cylindrica  تعلق داشت. بر اساس تجزیه چندعاملی، گونه‌های a. cylindrica  و a. crassa نسبت به گندم متحمل‌تر بودند.

evaluation of some physiological and biochemical traits of wild species and wheat possessing the d genome under water deficit stress

water deficit as one of the main environmental factors reduces plants yield around the world. wheat is one of the most important cereal providing human’s food demand. aegilops is a wild species belonging to the wheat family that can be used as a suitable germplasm to discover new genes to improve wheat tolerance to biotic and abiotic stresses in breeding programs. in this regard, 3 different species of ae. tauschii, ae. cylindrical, and ae. crassa , as well as wheat were cultivated under normal and water- deficit stress (fc = 25%). morphological, physiological, biochemical, and growth indices were used to assess stress tolerance. given the results, leaf length, width and area in plants under stress decreased sharply which the sensitive cultivar, darya, showed the minimum value. based on. biochemical analysis, under stress, peroxidase and catalase enzymes activities were increased either in wheat or in aegilops, while ascorbate peroxidase decreased only in wheat in contrast to aegilops. a negative correlation was observed between catalase and ascorbate peroxidase under water-deficit stress. among growth indices, wet and dry biomass rarely decreased in cylindric species. according to multifactorial analysis, ae. cylindrical and ae. crassa species were more tolerant than wheat. utilizing these could be useful to develop the tolerant cultivars to abiotic stress such as water- deficit.