تجزیه گرافیکی ژنوتیپ و محیط و برهمکنش ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه آفتابگردان

بررسی واکنش ژنوتیپ‌های مختلف تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا، یازده هیبرید جدید آفتابگردان به همراه چهار رقم گلسا، قاسم، شمس و فرخ در چهار ایستگاه‌ تحقیقاتی (کرج، ساری، کرمانشاه و دزفول) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری gge بای‌پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی سازگاری ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مورد بررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط و ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. معنی‌دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مختلف بود. نتایج روش gge بای‌پلات نشان داد که دو مولفه اول و دوم gge بای‌پلات، 66.4 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه می‌کنند. بر اساس نمودار چندضلعی بای‌پلات، هیبریدrgk15×agk1221 در ساری و کرج و هیبرید rgk25×agk330 و رقم شمس در دزفول، ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپ‌ها را به خوبی آشکار کنند. محیط ساری، نزدیک‌ترین محیط‌ به محیط ایده‌آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.

graphic analysis of genotype, environment and genotype × environment interaction on the seed yield of sunflower

studying the reaction of the different genotypes under different environmental conditions helps breeders to detect stable and high-yielding genotypes. in this regard, 11 new sunflower hybrids along with four cultivars (golsa, ghasem, shams, and farrokh) were evaluated in a randomized complete block design with four replications in four experimental field stations (karaj, sari, kermanshah, and dezful) during two cropping seasons. gge biplot statistical method (genotype effect + genotype × environment interaction) was used to study the adaptation of genotypes in the studied environments. results of combined analysis of variance indicated that the effects of environments, genotypes, and genotype × environment interaction were significant, suggesting that the genotypes responded differently in the studied environment conditions. results of the gge biplot method showed that the two first and second principal components of the gge biplot explained 66.4% of the total seed yield variation. based on the biplot polygon view, the hybrid rgk15×agk1221 in sari and karaj locations and the hybrid rgk25×agk330 and shams cultivar in dezful location were superior genotypes with the high specific adaptation. besides, all environments had high discriminating ability so that could able to show differences between genotypes. sari environment was the nearest environment to the ideal environment that had the highest discriminating ability and representativeness.