ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های امیدبخش عدس دیم با روش‌های پارامتری و ناپارامتری

شناسایی ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا و سازگاری به دامنه گسترده ای از محیط‌ها، یکی از هدف های عمده در برنامه های به نژادی گیاهان زراعی می باشد. پژوهش اخیر در قالب آزمایش‌های چندمحیطی شامل 16 ژنوتیپ امیدبخش عدس در چهار منطقه گچساران، خرم‌آباد، مغان و ایلام، طی دو سال زراعی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. با توجه به معنی‌دار بودن برهمکنش ژنوتیپ و محیط، تجزیه پایداری به روش های پارامتری و ناپارامتری در هشت محیط انجام شد. ژنوتیپ‌های پایدار بر مبنای ضریب تغییرات محیطی، عملکردی کمتر از میانگین داشتند. در رابطه ‌با آماره‌های رگرسیون و انحراف از رگرسیون، در مجموع و با در نظر گرفتن عملکرد، ژنوتیپ 10 به‌عنوان  پایدارترین ژنوتیپ تعیین شد. آماره‌های اکووالانس ریک و واریانس شوکلا، ژنوتیپ‌های یک، 12 و 10 را به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار تعیین کردند. ژنوتیپ‌هاژنوتیپ‌های 12، 13 (میانگین عملکرد کم)، نه و 10 (میانگین عملکرد بالا) بر مبنای آماره هانسون (di) و ژنوتیپ‌های g9، g12  و g10 بر مبنای ضریب تبیین، پایدار بودند. بر اساس شاخص کانگ(ysi)، ژنوتیپ‌های نه، 10 و دو به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار شناسایی شدند. در رابطه ‌با نتایج آماره‌های ناپارامتری نصار و هیون (si^ 1,2,3,6) و تنارازو (npi ^1,2,3,4)، عملکرد ژنوتیپ‌های پایدارتر از میانگین کمتر بود. بر پایه آماره top، ژنوتیپ‌های نه، پنج و 11 در رتبه‌های برتر قرار گرفتند. همچنین شاخص siig نیز ژنوتیپ‌های سه، چهار، 13 و 10 را به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ‎ها شناسایی نمود که از این میان، تنها ژنوتیپ 10 عملکردی بالاتر از میانگین داشت.

evaluation the grain yield stability of promising rainfed lentil genotypes using parametric and non-parametric statistics

identification of high-yielding genotypes with adaptation to a wide range of environments is one of the major goals of crop breeding programs. this research was conducted as randomized complete block design on 16 selected lentil genotypes in four regions of gachsaran, khorramabad, moghan and ilam, during 2018-2019 and 2019-2020 cropping years. genotypes stability was assessed through using parametric and non-parametric statistics. stable genotypes based on cvi had lower yield than average. regarding regression coffecicient and deviation and based on the yield in total, genotype 10 was determined as the most stable genotype. rick equivalence and chokella variance statistics identified genotypes 12, 1, and 10 as stable genotypes. based on hanson (di) statistic, genotypes 12 and 13 (low yield average) and 9 and 10 (high yield average) and based on coefficient of determination, g9, g12 and g10 were more stable genotypes. based on kang index (ysi), genotypes 9, 10, and 2 were identified as the stable genotypes. regarding the results of nonparametric statistics of nasar and hyun (si 1, 2, 3, 6) and tanarazo (npi 1, 2, 3, 4), more stable genotypes had lower yield than average. according to top statistic, 9, 11, and 5 genotypes were ranked in the top. the siig index also identified genotypes 4, 3, 13 and 10 as the most stable genotypes, of which only genotype 10 had higher yield than the average.