بهبود رشد و عملکرد نخود دسی (cicer arietinum l) در پاسخ به کاربرد کودهای زیستی

با توجه به اهمیت نخود در تامین نیاز پروتئینی،‌ این مطالعه به‌صورت کرت‌های خردشده و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی98-1397 انجام شد. تیمارهای تغذیه‌ای شامل: یک) پرایمینگ بذر با اسیدسالیسیلیک همراه با کاربرد باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کننده نیتروژن، باکتری حل‌کننده فسفات و باکتری حل‌کننده پتاسیم در خاک(p+bf)، دو )کاربرد باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کننده نیتروژن، باکتری حل‌کننده فسفات و باکتری حل‌کننده پتاسیم(bf)، سه ) کاربرد باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کننده نیتروژن، باکتری حل‌کننده فسفات و باکتری حل‌کننده پتاسیم قبل از کاشت همراه با محلول‌پاشی اسیدآمینه، پتاسیم و سیلیسیم در مراحل رشد(bf+f)، چهار ) پرایمینگ بذر همراه با کاربرد باکتری‌های آزادزی تثبیت‌کننده نیتروژن، باکتری حل‌کننده فسفات و باکتری حل‌کننده پتاسیم قبل از کاشت همراه با محلول‌پاشی اسیدآمینه، پتاسیم و سیلیسیم در مراحل رشد(p+bf+f) و پنج ) شاهد (بدون تغذیه) به‌عنوان کرت اصلی و ژنوتیپ‌های نخود دسی (mcc911، mcc603، mcc291، mcc259، mcc83) به‌عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ mcc291 در p+bf+f و ژنوتیپ mcc83 در bf+f بیشترین غلظت کلروفیلa را دارا بودند و ژنوتیپ‌های mcc259، mcc911 در bf و mcc83 در p+bf+f بیشترین ارتفاع بوته را تولید کردند. ژنوتیپ‌های mcc259، mcc911 در p+bf+f بیشترین ارتفاع اولین غلاف و ژنوتیپ mcc83 در p+bf+f بیشترین تعداد غلاف و وزن صد دانه را به خود اختصاص دادند. ژنوتیپ mcc259 در p+bf و p+bf+f و ژنوتیپ mcc911 در bf+f به‌ترتیب با 233، 212 و 206 گرم در مترمربع، بیشترین عملکرد دانه تولید کردند. در کل و با توجه به عملکردهای به‌دست‌آمده می‌توان نتیجه گرفت که تیمارهای ترکیبی، موجب بهبود رشد و افزایش عملکرد نخود شده است.

enhancement of plant growth and yields in chickpea (cicer arietinum l.) desi type in response to seed priming and bio-fertilizer applications

due to the importance of chickpeas in human nutrition, this experiment was conducted as split-plot based on complete randomized block design with three replications in 2018 at the research farm of ferdowsi university of mashhad, iran. treatments were combination of seed priming, fertilizer levels and chickpea genotypes. fertilizers levels included: 1-seed priming + free-living nitrogen-fixing bacteria, phosphate solubilizing bacteria and potassium solubilizing bacteria(p+bf), 2-application of free-living nitrogen-fixing bacteria, phosphate solubilizing bacteria and potassium solubilizing bacteria(bf), 3-pre-planting application of free-living nitrogen-fixing bacteria+foliar application of amino acids, potassium and silisium during growth period(bf+f), 4-seed priming+pre-planting application of free-living nitrogen-fixing bacteria, phosphate solubilizing bacteria and potassium solubilizing bacteria + foliar application of amino acids, potassium and silicium during growth period (p+bf+f) and 5-control (non- fertilized). fertilizers were considered as main plots and chickpea genotypes (mcc911, mcc603, mcc291, mcc259 and mcc83)were sub-plots. results indicated that mcc291 in p+bf+f and mcc83 in bf+f had the highest concentration of chlorophyll a. the highest plant height was found in mcc259 and mcc911 in bf and mcc83 in p+bf+f. mc259 and mcc911 in f showed the highest height of the first pod. the highest numbers of pods per plant and 100-seed weight were recorded in mcc83 in p+bf+f. the highest seed yield (233, 212 and 206 g.m-2) was found in mcc259 in p+bf and p+bf+f and mcc911 in bf+f, respectively. therefore, according to the obtained yields, it could be concluded that the biological fertilizers combination treatments improved plant growth and consequently chickpea yield in mashhad area.