به‌گزینی تحمل یخ‌زدگی ژنوتیپ‌های عدس با استفاده از کلروفیل فلورسانس

این آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 انجام شد. عوامل مورد مطالعه شامل 20 ژنوتیپ عدس، سه دمای یخ‌زدگی(0, -18 و -20°c)و شش زمان اندازه‌گیری (قبل از تنش، 12، 24، 48، 72 و 96 ساعت بعد از تنش) بودند. کاهش دما از صفر به 18- و c°20-، سبب کاهش بیشینه‌ کارایی پتانسیل فتوسیستمii (f’v/f’m) در ژنوتیپ‌های عدس شد. کمترین میزان این شاخص در دمای 18- و c°20- به‌ترتیب 12 و 24 ساعت بعد از اعمال تنش مشاهده شد و سپس روند بازیافت در این دماها رخ داد و به‌تدریج با گذشت زمان، میزان f′v/f′m افزایش یافت، اما در دمای c°20- مقدار این شاخص به مقدار اولیه قبل از تنش نرسید. کاهش دما در تمام ژنوتیپ‌ها در تمامی دوره‌های بازیابی، سبب کاهش کارایی عملیاتی فتوسیستمii (f′q/f′m) شد. اکثر ژنوتیپ‌های مورد مطالعه با وجود کاهش ابتدایی در این شاخص، از توانایی مناسبی به‌منظور بازیابی آن در دماهای صفر و c°18- برخوردار بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مولفه‌های اصلی (pca) نشان داد که مولفه دوم، صفات درصد بقا، وزن خشک، f’v، f′q/f′m و f′v/f′m را با 20/76 درصد توضیح می‌دهد. بیشتر ژنوتیپ‌های متعلق به گروه دوم شامل mlc11، mlc286، mlc407 و mlc469، در این مولفه قرار دارند. با توجه به بقای 100 درصدی این ژنوتیپ‌ها در دمای c°18- و پتانسیل مناسب آن‌ها به‌منظور بازیابی عوامل فلورسانس کلروفیل و رشد مجدد، استفاده از آن‌ها به‌منظور انجام مطالعات تکمیلی در کشت پاییزه در مناطق سردسیر توصیه می‌شود.

lentil genotypes selection for freezing tolerance by fluorescence chlorophyll

the experiment was conducted as a factorial base on completely randomized design with three replications under controlled conditions at ferdowsi university of mashhad in 2018. 20 lentil genotypes, three freezing temperatures (0, -18 and -20°c) and six time period (before stress, 12, 24, 48, 72 and 96 hours after stress) were investigated. decrease the temperature from 0 to -18 and -20°c reduced the maximum efficiency of psii photochemistry in the light (f’v/f’m). the lowest values of f’v/f’m were observed at -18 and -20°c, 12 and 24 hours after stress, respectively; then f′v/f′m gradually increased over time. however, at -20°c, the f′v/f′m did not reach the initial value before stress. psii operating efficiency in the light adapted leaf (f′q/f′m) was reduced by decreased temperature in all genotypes and all time point. despite the initial decrease in f′q/f′m, most of the studied genotypes had a good ability to recover at 0 and -18°c temperatures. the results of cluster analysis and principal component analysis (pca) showed that the second component includes survival percentage, dry weight, f’v, f′q/f′m and f′v/f′m explains 20.76%. most genotypes belonging to the second group including mlc11, mlc286, mlc407 and mlc469 were in this component. due to the 100% survival of these genotypes at -18°c and their suitable potential for recovery of chlorophyll fluorescence components and regrowth, their use is recommended for additional studies for autumn cultivation in cold regions.