اثر تنش شوری بر فرآیندهای رشد و بقای ژنوتیپ‌های نخود دسی در شرایط هیدروپونیک

با هدف تعیین آستانه تحمل به شوری ژنوتیپ‌های نخود تیپ دسی در شرایط کنترل شده، این مطالعه به‌صورت کرت‌های خردشده و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوری (هشت، 12 و ds m-116) در کرت‌های اصلی و 13 ژنوتیپ‌ نخود در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در تنش هشت و ds m-112، ژنوتیپ‌های mcc606 و mcc643 بیشترین درصد بقاء را دارا بودند و در شوری ds m-116، تنها سه ژنوتیپ mcc539، mcc606 و mcc658 زنده ماندند. با افزایش تنش، محتوی نسبی آب (rwc)، شاخص پایداری غشاء (msi) و کلروفیل a در تمام ژنوتیپ‌ها کاهش یافت. ژنوتیپ mcc606 در سطوح شوری 12 و ds m-116، بالاترین مقدار rwc و msi و کاروتنوئید‌ها را دارا بود و با افزایش شوری از هشت به ds m-112، پرولین در تمام ژنوتیپ‌ها افزایش یافت. در تمام سطوح شوری، بیشترین زیست‌توده به ژنوتیپ mcc606 تعلق داشت. نتایج تجزیه خوشه‌ای حاکی از برتری سه ژنوتیپ mcc539، mcc658 و mcc606 از‌نظر صفات مورد بررسی نسبت به میانگین کل بود. آزمون تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که مولفه اول، 64.49 درصد از تغییرات مربوط به مهار رایکال آزاد dpph، کاروتنوئیدها، msi و زیست‌توده در سه ژنوتیپ mcc539، mcc658 و mcc606 را توضیح می‌دهد. با توجه به گلخانه‌ای بودن این پژوهش، بررسی تحمل به شوری ژنوتیپ‌های برتر در شرایط مزرعه در توصیه می‌شود.

effects of salinity stress on growth processes and survival of desi-type chickpea genotypes in hydroponic conditions

to determine the salinity tolerance threshold of desi-type chickpea genotypes under controlled conditions,this study was conducted as split-plot based on complete randomized block design with three replications in 2019 at ferdowsi university of mashhad. salinity at 3 levels (eight, 12 and 16ds m-1) as the main plots and 13 chickpea genotypes at sub-plots were the experimental treatments. at levels eight and 12ds m-1 salinity, mcc606 and mcc643 genotypes had the highest survival percentage and at 16ds m-1 salinity level, only mcc539, mcc606 and mcc658 genotypes survived. relative water content (rwc), membrane stability index (msi) and chlorophyll a concentration were decreased in all genotypes as salinity level increased. among the genotypes, mcc606 had the highest values of rwc, msi and carotenoids at levels 12 and 16ds m-1 salinity. proline content was increased in all genotypes as salinity level increased from 8 to 12ds m-1. results of the cluster analysis indicated the superiority of mcc539, mcc658 and mcc606 compared to total mean in all parameters. principal component analysis showed that the first component explained 64.49% of changes in dpph, carotenoids, msi and biomass in mcc539, mcc658 and mcc606 genotypes. since this experiment was conducted in controlled conditions, field assessment of freezing tolerance of the superior genotypes is recommended to confirm the results of the present study.