مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط با استفاده از روش بای‌پلات gge برای عملکرد دانه در کنجد

کنجد یکی از گیاهان مهم روغنی، صنعتی و دارویی است که به خصوص در سالیان اخیر، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و در سطح وسیعی از مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر کشت می‌شود. در تحقیق حاضر، 15 ژنوتیپ کنجد برای شناسایی ژنوتیپ‌های برتر از نظر عملکرد و پایداری در چهار منطقه شامل اراک، بیرجند، کرج و شیراز طی دو سال مورد بررسی قرار گرفتند در تجزیه واریانس مرکب، اثرات مستقیم مکان، ژنوتیپ و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ × مکان غیرمعنی‌دار بود دو مولفه اصلی اول و دوم در تجزیه بای‌پلات، به‌ترتیب 84.06 و 8.40 (مجموع 92.46) درصد از تغییرات ناشی از تاثیر محیط بر روی ژنوتیپ‌ها را توجیه نمودند. بر اساس نمودارهای ترسیم شده و از نظر عملکرد دانه، ژنوتیپ‌ها در محیط‌های اراک، بیرجند و شیراز دارای همبستگی بالایی با یکدیگر بودند. ژنوتیپ‌های برتر در مکان‌های اراک،‌ بیرجند و شیراز به‌ترتیب داراب 14، صفی آباد 1، محلی اهواز و محلی اصفهان بودند. همچنین در کرج، ژنوتیپ‌های محلی فارس، محلی خنداب و داراب 1 برتر ارزیابی شدند. در مجموع دو ژنوتیپ صفی آباد 1 و محلی خنداب، برترین ژنوتیپ‌ها از لحاظ عملکرد و پایداری بالابودند. در مقابل، دو ژنوتیپ ts-3 و yellow white علاوه بر عملکرد پائین، بیشترین تاثیر را از محیط خود پذیرفته بودند. ژنوتیپ‌ها در محیط شیراز و بیرجند، به‌ترتیب حداقل و حداکثر تاثیرپذیری از محیط را داشتند. در نهایت، مناطق مورد بررسی این آزمایش، به دو ابر محیط اراک، بیرجند و شیراز و ابر محیط کرج تقسیم شدند.

investigation of genotype × environment interaction using gge biplot method on grain yield in sesame

sesame is one of the most important oil, industrial and medicinal plants that is cultivated in a large area of tropical and subtropical regions. in this study, fifteen sesame genotypes are cultivated to identify the superior genotypes in terms of yield and stability (minimum environmental impact) in four locations (arak, birjand, karaj, and shiraz) for two years. in combine variance analysis, effect of location, genotype and interaction effect of location × genotype were not significant.. the first and second main components of bipod analysis explained 84.06% and 8.40% (92.46% in total), of environment derived changes on genotypes, respectively. according to the plots, arak, birjand, and shiraz genotypes had a high correlation in term of grain yield. the best genotypes in arak, birjand, karaj, and shiraz were darab 14, safiabad 1, local ahvaz, and local isfahan. also the karaj location, fars local cultivar, khondab local cultivar, and darab 1 were evaluated as superior. in general, safiabad 1 and local khondab were the best genotypes terms of yield and high stability. in contrast, ts-3 and yellow white genotypes received the most impact from their environment, in addition to low yield. environment had the least and most impact on shiraz and birjand genotypes. finally,the study area of this experiment were divided into two megaenvironments : arak, birjand and shiraz megaenvironment and karaj megaenvironment.