اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک سه رقم نخود زراعی (cicer arietinum l.)

به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت‌ بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک سه رقم نخود، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه‌ پژوهشی دانشگاه جیرفت، در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. در این آزمایش، تاریخ‌ کاشت‌های 21 مهر، شش و 21 آبان و شش و 21 آذر به‌عنوان فاکتور اصلی و رقم‌های نخود عادل، آزاد و آرمان به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت، تاثیر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی، شاخه‌فرعی، غلاف در بوته و  دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه و زیست‌توده (کیلوگرم در هکتار)، کلروفیل‌a، b و کل، کاروتنوئیدها، پروتئین کل  و فنل برگ و آنتوسیانین داشت. ارقام نیز از لحاظ تمامی صفات مورد مطالعه به‌جز کلروفیل کل و پروتئین کل برگ با یکدیگر تفاوت آماری معنی‌داری داشتند. اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم در صفات مورد بررسی به‌جز صفت تعداد دانه در غلاف معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه و زیست‌توده در تاریخ کاشت 21 مهر و در رقم آرمان با میانگین‌های به‌ترتیب 1019 و 2833 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و این صفات به تاریخ کاشت21 آذر و رقم عادل با میانگین‌های به‌ترتیب 413 و 1260 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. بر اساس نتایج این مطالعه، جهت دستیابی به حداکثر عملکرد دانه نخود می‌توان از تاریخ کاشت 21 مهرماه و رقم آرمان در منطقه جیرفت استفاده نمود.

effect of different sowing dates on yield and some physiological traits of three chickpea cultivars (cicer arietinum l.)

to investigate the effect of planting date on yield and some physiological traits of three cultivars of chickpeas, a field experiment split plot experiment arranged in randomized complete block design with three replications was conducted at the experiment station of university of jiroft in 2018-2019 growing season. sowing date at five levels (october 13th and 27th, november 12th and 27th and december 10th) were the main plots and adel, azad, and arman chickpeas cultivars were sub plots. the results showed that planting date had significant effects on plant height, main branches, sub branches, pods per plant and  grains per pod numbers, 100 grains weight, grain (and biomass yields (kg ha-1), a, b and total chlorophylls, carotenoids, leaf leaf phenol and total protein and anthocyanin. interaction effect of planting date × cultivar was significant in the studied traits except number of grains per pod. means comparisons showed that the arman cultivar had the highest  grain and biological yields (1019 and 2833 kg.ha-1, respectively), at the first planting date (13 october) and adel cultivar had the lowest grain and biomass yields (413 and 1260 kg. ha-1, respectively), at the last cultivation (12 december). according to the results, it seems the best date for planting chickpeas in the study area is october 13 and the most suitable cultivar is arman.