مقدار و سهم انتقال مجدد مواد پرورده در تولید دانه ارقام گندم در مواجه با خشکی آخر فصل

یکی از منابع مهم تامین‌کننده مواد پرورده موردنیاز برای پر شدن دانه در شرایط کاهش فتوسنتز جاری، ذخایر ساقه است. هدف از این پژوهش، تعیین توانایی انتقال مجدد ذخایر ساقه ارقام گندم به‌عنوان عامل تعیین‌کننده ثبات عملکرد با استفاده از یدید‌پتاسیم بود. آزمایش در دو سال زراعی 95-1394 و 96-1395 اجرا شد , تیمار حذف و عدم حذف فتوسنتز توسط یدید‌پتاسیم به‌عنوان عامل اصلی و 22رقم گندم زراعی به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، انتقال مجدد و سهم انتقال مجدد در تولید دانه تعیین شد. حذف فتوسنتز جاری سبب کاهش میانگین وزن دانه تک‌سنبله تا 46 درصد شد. میانگین وزن دانه در سنبله در ارقام شوش، پیشگام، آرتا و زارع در چنین شرایطی تا 65 درصد کاهش داشت و میانگین تعداد دانه در سنبله در دو سال در شرایط شاهد 38 بود، اما کاربرد یدیدپتاسیم سبب کاهش تعداد دانه در سنبله تا 29 شد. نتایج نشان داد که  جلوگیری از فتوسنتز، مقدار مواد پرورده انتقال‌یافته از ساقه را در ارقام مختلف از سه تا 44 درصد افزایش داد که بیان‌گر تنوع معنی‌دار در بین ارقام موردمطالعه بود. طبق نتایج تجزیه کلاستر، ارقام کریم، شبرنگ، هامون، پیشگام و دنا، دارای توانایی انتقال مجدد بالا و همچنین ارقام زارع، چمران و شوش دارای توانایی انتقال مجدد پایین بودند.

value and contribution of assimlate remobilization in grain production of wheat cultivars under terminal drought stress

stem water soluble carbohydrates are one of the major sources of assimilates for seed filling in photosynthesis limitation conditions. the objective of this study was to evaluate the remobilization potential of wheat varieties by potassium iodide. 22 wheat cultivars as sub plots were cultivated in a split plot design with three replications in two growing seasons 2015- 2017 and application and no application of potassium iodide (ki) were main plots. yield, the number of seed per spike, remobilization, and contribution of remobilization in grain yield were estimated. significant genotypic variation among cultivars was observed under both normal and ki application. current photosynthesis elimination decreased the average seed weight per spike by 46%. grain yield per spike in some cultivars such as shoosh, pishgam and arta and zare was decresed significantly (up to 65%). the average of grain number per spike was 38 in control, but the application of potassium iodide reduced it to 24% (29 grain per spike). the results of this study showed that the inhibition of current photosynthesis increased the remobilization of assimilate from 3% to 44% in different cultivars. according to the results of cluster analysis, karim, shebrang, hamoon, pishgam and dena cultivars had high and also zare, chamran and shush cultivars had low remobilization potentials.