تاثیر رژیم‌های آبیاری بر صفات کمی و کیفی موسیر وحشی کشت شده در الشتر استان لرستان

با هدف حفاظت از گیاه موسیر وحشی (allium altissimum) در زیستگاه طبیعی که به دلیل برداشت بی‌رویه، در معرض انقراض است و در جهت تولید پایدار در بوم نظام زراعی، مطالعه‌ای با عنوان تاثیر رژیم‌های آبیاری بر روی خصوصیات کمی و کیفی گیاه موسیر وحشی کشت شده در مزرعه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با انجام سه تکرار و چهار تیمار شامل (a): 50 میلی‌متر آبیاری در هنگام کاشت همراه با 50 میلی‌متر آبیاری در هنگام گلدهی، (b): 50 میلی‌متر آبیاری در هنگام گلدهی، (c): 50 میلی‌متر آبیاری هنگام کاشت و d)): تیمار شاهد عدم آبیاری مزرعه در طی دو سال زراعی 1397 و 1398 در  منطقه الشتر استان لرستان انجام شد. در این تحقیق، صفات کمی شامل عملکرد زیستی، وزن خشک و قطر غده و ارتفاع بوته و صفات کیفی شامل مقدار ماده موثره دارویی آلیسین، پروتئین خام، پتاسیم و فسفر اندازه‌گیری شدند. همچنین در زیستگاه طبیعی، صفات کمی و کیفی موسیر وحشی اندازه‌گیری شد و با نتایج حاصل از موسیر زراعی مقایسه شد. نتایج، حاکی از برتری تیمارهای مورد مطالعه از نظر صفات کمی و کیفی نسبت به شاهد و موسیر واقع در رویشگاه طبیعی بود. از میان تیمارهای بررسی‌شده، تیمار (a) در تمامی صفات کمی نسبت به سایر تیمارها، شاهد و رویشگاه طبیعی برتری نشان داد و تیمار (b) از نظر صفت کیفی ماده موثره آلیسین نسبت به سایر تیمارها، شاهد و رویشگاه طبیعی مطلوب‌تر بود؛ بنابراین توسعه و ترویج روش زراعی آن، منجر به پایداری در تولید موسیر و حفظ تنوع رویشگاه طبیعی آن می‌شود.

effect of irrigation regimes on the quantitative and qualitative traits of wild shallot cultivated in al-shatar region of lorestan province

to protect the wild shallot plant (allium altissimum) in its natural habitat, which is endangered due to improper harvesting, and for the sustainable production of shallot, a study was performed on the wild shallot cultivation in a randomized complete block design with three replications and four treatment including (a): 50 mm irrigation at planting and 50 mm at flowering, (b): 50 mm irrigation at flowering, (c): 50 mm irrigation at planting and (d): control (wild shallots planted in arable land without irrigation) during years 2 (2017-2019) in alashtar region, lorestan province. in this study, quantitative traits including biological yield, dry weight, tuber diameters and plant height, and qualitative characteristics including the amount of allicin active ingredient, crude protein, potassium, and phosphorus were investigated. also, in the natural habitats, quantitative and qualitative traits of wild shallots were measured and compared with the results of the treatments. results indicated the superiority of all quantitative and qualitative traits of the studied treatments compared to the control and natural habitats. among all studied treatments, treatment (a) showed superiority in the all quantitative traits compared to the other treatments, control and natural habitat and treatment (b) was more desirable in terms of quality of the active ingredient of allicin than other treatments, control and natural habitat. therefore, the development and promotion of cultivation method leads to stability of shallots production and preservation of its diversity.