اثر محلول‎پاشی اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بر برخی صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم (sorghum bicolor l.) در سطوح مختلف آبیاری

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلول‎پاشی اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بر برخی صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم (sorghum bicolor l.)، پژوهشی یکساله به‌صورت کرت های دوبار خرد شده  و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گناباد به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل مقادیر مختلف آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و قطع آبیاری از مرحله پر شدن دانه تا انتهای فصل رشد) و محلول‎پاشی اسید هیومیک در دو سطح (صفر و شش لیتر در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی و محلول‎پاشی با اسید سالیسیلیک در دو سطح (صفر و یک میلی مولار) به‌عنوان عامل فرعی فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار قطع آبیاری از مرحله گلدهی و پر شدن دانه، به‎ترتیب منجر به کاهش 30 و 51 درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد شد، درحالی‌که عملکرد زیستی و شاخص برداشت، تحت‎تاثیر سطوح مختلف آبیاری قرار نگرفت. کاربرد همزمان اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، اکثر صفات مورد مطالعه را بهبود بخشید، به‎طوری‎که بیشترین ارتفاع بوته (207.16 سانتی‎متر)، تعداد پنجه در بوته (1.88 عدد)، تعداد دانه در خوشه (1854 عدد)، وزن هزار دانه (40.20 گرم) و عملکرد دانه (2838.67 کیلوگرم در هکتار)، در تیمار کاربرد اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک در شرایط آبیاری کامل به‌دست آمد. تیمار تنش مقطعی از مرحله پر شدن دانه و عدم کاربرد اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، بیشترین میزان شاخص برداشت (29.47 درصد) را به خود اختصاص داد. بیشترین میزان عملکرد زیستی (15802.7 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری کامل و کاربرد اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک تولید شد. همچنین در این آزمایش، تعداد دانه در خوشه با ارتفاع بوته (**0.97 =r) بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را نشان دادند. با توجه به یافته‎های این پژوهش، برای بهبود عملکرد گیاه سورگوم در شرایط محدودیت‎های آبی، کاربرد شش لیتر در هکتار اسید هیومیک و یک میلی‎مولار اسید سالیسیلیک به‌صورت محلول‎پاشی، پیشنهاد شودمی‌شود.

effect of humic and salicylic acids spraying on some morphological characteristics, yield and yield components of sorghum (sorghum bicolor l.) in different levels of irrigation

in order to evaluate the effect of humic and salicylic acids spraying on some morphological characteristics, yield and yield components of sorghum (sorghum bicolor l.), a split split plots experiment based on rcbd design with three replications was conducted in 2015-2016 growing seasons, in university of gonabad, iran. the main plots, sup plots and sub sub plots included different levels of irrigation in three levels (full irrigation, cuting irrigation at flowering stage and grain filling in the end of growth season stages), humic acid in two levels (0 and 6 liter.ha-1) and salicylic acid in two levels (0 and 1 mmol), respectively. the results showed that cutting irrigation at flowering and grain filling stages decreased seed yield 30% and 51% compared to control, respectively; while it did not effect on biological performance and harvest index. simultaneous application of humic and salicylic acids improved most of the studied traits, so that the highest plant height (207.16 cm), tiller number per plant (1.88), seed number per panicle (1854), 1000 seeds weight (40.20 g) and seed yield (2838.67 kg.ha-1) in application of humic and salicylic acids treatment in the full irrigation conditions were obtained. cross-sectional stress treatment in the grain filling stage and non-application of humic and salicylic acids had the highest rate of harvest index (29.47%). the highest biological yield (15802.7 kg.ha-1) was obtained under full irrigation and humic and salicylic acids application conditions. also, the most positive and significant correlation was observed between seed number per panicle and the plant height (r= 0.97**) . according to the results of this research, it is recommended touse 6 liter.ha-1 humic acid and 1 mmol salicylic acid spraying to improve growth and yield of sorghum plant in drought stress conditions.