واکنش عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جو (hordeum vulgare) به کاهش طول دوره رشد

منابع محدود آب زیرزمینی، تامین‌ کننده قسمت عمده ای از آب مورد نیاز بخش کشاورزی استان خراسان رضوی است و تراز منفی در بهره برداری از این منابع، تداوم فعالیت این بخش را به مخاطره انداخته است. به‌ منظور دستیابی به رویکردی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی استان، آزمایش هایی طی چهار سال (سال های زراعی 1393-1389) روی محصول جو در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد. آزمایش های تکراردار به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد؛ به گونه ای که  تاریخ‌های کشت به عنوان کرت های اصلی و تنوعی از ارقام جو بهاره و زمستانه شامل ارقام یوسف، نیک، گوهران، کویر، ریحان003، لوت، بهمن و لاین شماره17، کرت های فرعی بودند. میانگین عملکرد دانه در تاریخ کشت نخست سال دوم (1390/12/7) و کشت انتظار در سال های سوم (1391/9/20) و چهارم (1392/10/25) آزمایش به ترتیب 4734، 3199 و 4018 کیلوگرم در هکتار بود که در مقایسه با میانگین عملکرد دانه کشت پاییزه (شاهد) سال سوم (4735 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب صفر، 32.4 و 15.1 درصد کاهش یافت، در حالی که سه نوبت آبیاری پاییزه (معادل 50 درصد کاهش در آبیاری) از چرخه تولید حذف شد. نتایج نشان داد که با کوتاه شدن طول دوره رشد، عملکرد و اجزای عملکرد جو تحت تاثیر قرار گرفت و به طور نسبی کاهش یافت اما برای برخی از تاریخ های کشت و ارقام بهاره جو، پتانسیل تولید دانه قابل قبول بود و بر این مبنا، امکان کاهش فصل رشد جو و حذف آبیاری های پائیزه وجود دارد و توصیه می شود. بر مبنای نتایج آزمایش ها، انتخاب مطلوب برای زمان کشت جو با حذف آبیاری های پاییزه، کشت انتظاری است اما این دامنه می تواند تا اول اسفندماه نیز ادامه یابد؛ گرچه توصیه همان تاریخ کشت انتظاری است. در این رابطه، انتخاب ارقام مناسب جو (ارقام سازگار بهاره نظیر گوهران، نیک و یوسف)، اولویت بعدی برای تضمین موفقیت تولید خواهد بود.

response of yield and yield components of barley (hordeum vulgare) cultivars to reduction of growing season duration

limited ground water resources provide the large portion of required water for agriculture in khorasan razavi province and negative balance in the exploitation of these resources has threatened the continuity of agricultural activity. to reduce water consumption in the agricultural, 4-year study (2011-2014) was conducted in agriculture and natural resources research and education center of khorasan razavi on barley. replicated trials was carried out as split plots in a randomized complete blocks design with three replications, so that planting dates were main plots and barley varieties include yousof, nik, goharan, kavir, reihan003, loot, bahman and line no. 17 were subplots. grain yield of the first dating in second year and pending culture in third and fourth years of experiment was 4734, 3199 and 4018 kg/ha, respectively compared to grain yield of autumn culture (check) in third year (4735 kg/ha), decreased 0, 26.2 and 27.4% respectively, whereas 3 times of autumn irrigation (equal to 50% decline in irrigation) was deleted from production cycle. results showed that by shortening the growing season, yield and yield components of barley were affected and proportionally reduced but in some planting dates and spring cultivars of barley, grain production potential was acceptable and reduction of the growing season of barley and elimination of the autumn irrigations is possible and recommended. on this base, optimal barley planting date with autumn irrigation elimination is pending culture but this date could expanded to 20 of february; although the recommended planting date is the same. in this relation, selection of suitable varieties of barley (adapted spring cultivars such as goharan, nik and yousof) is the next priority to ensure the success of production.