تحلیل اثر متقابل ژنوتیپ و محیط بر عملکرد دانه ژنوتیپ‌های نخود با استفاده از مدل‌های ammi و بای‌پلات gge

در پژوهش حاضر، 18 لاین و رقم نخود سفید در سه ایستگاه سردسیری دیم شامل مراغه، کردستان و شیروان به مدت سه سال (1392-95) ارزیابی شدند. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که اثرهای محیط، ژنوتیپ و تعامل ژنوتیپ و محیط معنی دار بودند. تحلیل تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ و محیط با استفاده از مدل ammi حاکی از معنی دار بودن تغییرات ناشی از دو مولفه اصلی تعامل با توجیه 67/9 درصدی بود، درحالی که این دو مولفه در روش بای پلات gge حدود 65 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. نتایج ارزیابی پایداری ارقام با استفاده از آماره های ammi بسیار مشابه با بای پلات ammi2 بود. این تشابه تا حدودی میان روش بای پلات gge و ammi نیز مشاهده شد. در هر دو روش، محیط ها به گروه هایی با ژنوتیپ های برتر جداگانه تقسیم شدند و رفتار برخی مکان‌ها در گزینش ژنوتیپ‌ها در همه سال ها مشابه و در برخی دیگر متفاوت از هم بود، بنابراین نتیجه گیری شد که الگوی تکرارپذیری ژنوتیپ های برتر در هر مکان تحت شرایط دیم، با چالش همراه است. ارقام شاهد ثمین، قزوین و جم، عملکرد دانه و پایداری عملکرد مطلوبی از خود نشان دادند. با وجود این که امکان انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول و پایدار در بین لاین ها نسبت به ارقام شاهد ضعیف بود، اما ژنوتیپ های شماره یک، سه، شش، 12 و 14 با توجه به عملکرد بالا می توانند در سازگاری خصوصی مورد استفاده قرار گیرند و منابع ژنتیکی مطلوبی برای معرفی ارقام متحمل به تنش خشکی و سرما در دیم زارهای مورد مطالعه باشند.

genotype and environment interaction analysis for grain yield of chickpea genotypes using ammi and gge biplot models

in the present study, 18 lines and cultivars of chickpea were evaluated in three cold dryland stations including maragheh, kurdestan and shirvan for three years (2014-2016). results showed that the environments, genotypes and their interaction effects were significant. interaction analysis using the ammi model indicated that the two principal components (ipcas) significantly accounted for 67.9% of the total variation. however, these two components accounted for about 65% of the changes in the gge biplot method. evaluation of genotype yield stability using ammi statistics was very similar to ammi2 biplot. this similarity was also partially observed between the ammi and gge biplot methods. in both models, the environments were subdivided into groups with separate superior genotypes and the behavior of some sites in the selection of genotypes was similar across years, while in some other sites, it was different. therefore, it is concluded that the reproducibility pattern of superior genotypes in each site is challenging under dryland conditions. control cultivars of samin, gazvin and jam showed good grain yield and stability. although, the ability to select high yielding and stable genotypes among the lines was poor compared to control cultivars, genotypes no. 1, 3, 6, 12 and 14, due to their high yield, can be used in specific adaptation and suitable genetic sources for introducing drought and cold tolerant cultivars in the studied fields.