ارزیابی برخی از خصوصیات زراعی در ژنوتیپ‌های نخود (cicer arietinum l.) در کشت پائیزۀ دیم استان کردستان

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و توسعه کشت پائیزه نخود در کشور، چهارده ژنوتیپ نخود شامل 13 لاین منتخب از سری ژرم‌پلاسم مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ایکاردا)، به همراه ژنوتیپ ilc 482 به عنوان رقم شاهد، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و طی دو سال زراعی (93-1391)، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سارال استان کردستان بررسی شدند. لاین های نخود از لحاظ تعداد روز از کاشت تا گلدهی و رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه های اولیه و ثانویه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن 100 دانه و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی برای تعداد روز از کاشت تا گلدهی و رسیدگی، تعداد شاخه های ثانویه، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، شاخص برداشت، تعداد بوته در کرت و عملکرد دانه، اختلاف آماری معنی داری وجود داشت و لاین های جدید از نظر اغلب صفات، برتری چشمگیری بر شاهد (ilc 482) داشتند. بر اساس تجزیه ضرایب مسیر، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و تعداد شاخه های ثانویه، بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند و بنابراین برای انتخاب ارقام پرمحصول نخود در کشت پائیزه غرب کشور باید به این صفات توجه بیشتری نمود. علاوه بر این، لاینflip 09-130c، با دارا بودن عملکرد دانه بالاتر و معنی‌دار نسبت به شاهد (ilc 482)، برای کشت پائیزه نخود در شرایط دیم استان کردستان مناسب تشخیص داده شد. این لاین از وزن 100 دانه مطلوب و ارتفاع بوته مناسب برای برداشت مکانیزه برخوردار بود.

Evaluation of some agricultural characteristics of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in autumn dryland sowing in Kurdistan province

To evaluate the genetic diversity and develop of new chickpea cultivars for autumn planting in the country, 14 genotypes of chickpea including 13 selected lines from germplasm of International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA), as well as one check variety, ILC 482, investigated in a randomized complete block design with four replications during two years (2012-2014) in Saral Agriculture Research Station, Kurdistan province. The evaluation of chickpea lines was performed in terms of number of days from planting to flowering and maturity, plant height, number of pods per plant, number of seeds per pod, number of primary and secondary branches per plant, biological yield, harvest index, 100-seed weight and grain yield. Combined analysis of variance showed that there were significant differences between the studied genotypes for days from planting to flowering and maturity, plant height, number of pods per plant, number of secondary branches, harvest index, 100 seed weight and grain yield, and new lines compared to control cultivar had a significant superiority for most of the traits. Based on path analysis, biological yield, harvest index and number of secondary branches had the most direct effect on grain yield. Therefore, to select high-yielding chickpea cultivars in autumn sowing in west highland areas of Iran, these traits should be paid more attention. In addition, FLIP 09-130C line which had higher and significant seed yield than check line (ILC 482), was identified favorable for autumn sowing in Kurdistan province. This genotype had appropriate seed yield and plant height for mechanical harvesting.