بررسی تحمل به یخ‌زدگی در علف‌های‌هرز جودره (hordeum spontaneum koch.) و چاودار وحشی (secale cereale l.) در مقایسه با گندم (triticum aestivum l.) در مرحله دو برگی

در مناطق معتدلی همچون ایران، تحمل به تنش یخ‌زدگی، یکی از عوامل موفقیت گیاهان در کشت پاییزه است. بنابراین ارزیابی تحمل به تنش یخ‌زدگی گیاهان زراعی و علف‌های هرز رایج آن ها، ضمن دستیابی به اطلاعاتی در خصوص توان رقابتی آن‌ها در این شرایط، سبب کسب اطلاعات مناسبی درزمینه مدیریت علف‌های‌هرز خواهد شد. به همین منظور، آزمایشی در پاییز سال 1396 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. گندم رقم پیشگام و توده بومی قزل خوشه و علف‌های‌هرز جودره و چاودار وحشی، گیاهان مورد مطالعه بودند که در شرایط طبیعی، تا مرحله دو برگ حقیقی رشد یافتند و سپس در معرض دماهای مورد نظر (دماهای مثبت چهار، صفر، منفی چهار، منفی هشت،  12 ، 16 و 20 درجه سانتی‌گراد) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که درصد نشت الکترولیت‌ها با کاهش دما از منفی هشت درجه سانتی‌گراد شروع به افزایش کرد و در دمای 20 درجه سانتی‌گراد به حداکثر میزان خود رسید. درحالی‌که تمام گیاهان تا دمای 12 درجه سانتی‌گراد، بقای 100 درصدی خود را حفظ کردند، بقای جودره در این دما، 36 درصد کاهش یافت. میزان بالای lt50suجودره و در نتیجه کاهش سریع تر بقای این گیاه، حساسیت بیشتر این گیاه به دماهای یخ‌زدگی را نسبت به سایر گیاهان تایید کرد. در دمای 12 درجه سانتی‌گراد، علف هرز جودره با کاهش وزن خشک بیشتری در مقایسه با سایر گیاهان مواجه شد که با توجه به rdmt50بالا، حساسیت بیشتر این گیاه به دماهای یخ‌زدگی را نشان داد، درحالی‌که چاودار وحشی به همراه گندم (رقم پیشگام و توده قزل خوشه)، rdmt50کمتری داشتند و این موضوع نشان‌دهنده توان بالای رقابتی چاودار وحشی در شرایط تنش یخ‌زدگی بود. بین درصد نشت الکترولیت‌ها و درصد بقاء و همچنین درصد بقاء و lt50su، همبستگی منفی و معنی‌داری (به ترتیب *0.93 r=  و **0.99 r=) مشاهده شد؛ بنابراین و بر اساس نتایج آزمایش حاضر، اولویت مدیریت علف‌های‌هرز در مناطقی با شرایط اقلیمی سرد، با چاودار وحشی است.

Evaluation the freezing tolerance of wild barley (Hordeum spontaneum Koch.) and feral rye (Secale cereale L.) compared to wheat (Triticum aestivum L.) at the two leaf stage

In temperate regions such as Iran, freezing stress tolerance is one of the plants success factors in autumn planting. So, evaluation the crops and their common weeds tolerance to the freezing will provide information about their competitive ability in these conditions, and appropriate information on weeds management. For this purpose, a greenhouse experiment was conducted in autumn 2017 in Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. Wheat (Pishgam cultivar and Ghezel khoushe landrace) and wild barley and feral rye weeds were grown up to the two leaves stage in natural conditions and then, were exposed to cold and freezing temperatures (+4, 0, 4, 8, 12, 16 and 20oC). Results showed that the percentage of electrolyte leakage began to increase by temperature reduction from 8°C to 20°C and reached to its maximum. While all plants maintained their 100% survival to 12°C, wild barley had a 36% reduction in survival at this temperature. The higher LT50su in wild barley and therefore the faster survival reduction confirmed its more sensitivity to freezing temperature than other plants. At 12 °C, wild barley dry weight had higher dry weight reduction declined compared to other plants that due to high RDMT50, this plant showed more sensitivity to freezing temperatures while feral rye and Pishgam cultivar and wheat Ghezel khoushe landrace of wheat had less RDMT50, indicating the high competitive ability of feral rye in freezing conditions. There was negative and significant correlation between electrolyte leakage and survival percentage and also survival percentage and LT50su (r= 0.93* and r= 0.99** respectively). Therefore, according to the results of the present experiment, weed management priority in cold climate areas is feral rye.