بررسی تحمل به یخ‌زدگی چند گونه شبدر (trifolium spp l.) در شرایط کنترل شده

به‌منظور ارزیابی تحمل به یخ‌زدگی چند گونه شبدر (trifolium spp l.) آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملاً تصادفی به‌صورت آزمایش فاکتوریل با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل دو تاریخ کاشت (28 شهریور و 27 مهر)، چهار گونه شبدر قرمز t. pratense، سفید t. repense، ایرانی t. resupinatum. (گونه‌های پاییزه) و شبدر لاکی t. incarnatum (گونه بهاره) و هشت دمای یخ‌زدگی (صفر (شاهد)، 3 ، 6 ، 9 ، 12 ، 15 ، 18 ، 21 درجه سانتی‌گراد) بود. درصد نشت الکترولیت ها از برگ و طوقه اندازه‌گیری و بر اساس آن دمای کشنده 50 درصد نمونه‌ها برای برگ (lt50el(l)) و طوقه (lt50el(c)) تعیین شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل تاریخ کاشت، گونه و دماهای یخ‌زدگی بر درصد نشت الکترولیت‌ها از برگ معنی‌دار بود، به‌طوری که در گونه‌های پاییزه در تاریخ کاشت 28 شهریور درصد نشت الکترولیت‌ها کمتر از تاریخ کاشت 27 مهر بود، اما در گونه بهاره، گیاهان تاریخ کاشت 27 مهر نسبت به تاریخ کاشت 28 شهریور درصد نشت الکترولیت کمتری داشتند. در شبدرهای قرمز و ایرانی کاهش دما تا 12 درجه سانتی‌گراد و در شبدر سفید و لاکی کاهش دما به کمتر از 15 درجه سانتی‌گراد سبب افزایش درصد نشت الکترولیت‌ها از طوقه شد. کمترین lt50el(l) در تاریخ 28 شهریور، در گونه‌های قرمز و ایرانی و بیشترین آن در گونه لاکی مشاهده شد، درحالی که در تاریخ کاشت 27 مهر کمترین مقدار آن در گونه‌های ایرانی و لاکی و بیشترین آن در گونه قرمز بود.

Evaluation of freezing tolerance of some clover species (Trifolium spp.) in controlled conditions

In order to evaluate freezing tolerance of some clover species as well as planting date and acclimation period effects on plant tolerance, an experiment was conducted in 2012 13 in Faculty of agriculture, Ferdowsi University of Mashhad in completely Randomized Design with factorial arrangement and four replications. Experimental factors included two planting dates (late September and late October), four clover species (red clover T. pratense, white clover T. repense, Persian clover T. resupinatum (autumn species) and crimson clover T. incarnatum (spring spieces) and eight freezing temperatures (0 (control), 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21ºC). Electrolyte leakage percentage of leaf and crown was measured and used to determine lethal temperature for 50% of plants (LT50el(l) and LT50el(c) for leaf and crown, respectively). Results indicated that interaction of planting dates, species and freezing temperatures on electrolyte leakage of leaf was significant in a way that a lower mean of this parameter was observed in autumn species in first planting date compared to the second planting date but the reverse was found in spring species. Decreasing temperature to less than 12 and 15 ˚C resulted in an increase in electrolyte leakage of crown in red and Persian clovers, and white and crimson clovers, respectively). The least LT50el(l) in first planting date was found in red and Persian species and the highest in crimson species while in the second planting date, the lowest mean was observed in Persian and crimson and the highest in red species.