بررسی کارایی دمای تاج پوشش و محتوای نسبی آب در غربال ژنوتیپ های گندم برای تحمل گرما

تنش گرمای انتهای فصل یکی از مهمترین عوامل محیطی موثر بر تولید گندم در ایران و جهان است. به منظور مطالعه قابلیت دمای تاج پوشش و محتوای نسبی آب در غربال تحمل گرما، 10 ژنوتیپ گندم در سه آزمایش جداگانه در دو سال زراعی(94-1393 و 95-1394) در دو شرایط بدون تنش و تنش گرما در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاههای تحقیقاتی گنبد و اترک کشت شدند و تنش گرما با سه روش کاشت ناخیری، نصب پوشش پلاستیکی و گرمای طبیعی مزرعه اعمال گردید. دمای تاج پوشش، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه ژنوتیپ ها اندازه گیری شدند. کلیه ژنوتیپ‌ها کاهش عملکرد دانه معنی‌داری را تحت تنش گرما نشان دادند. بر اساس عملکرد در شریط تنش، درصد افت عملکرد در اثر تنش و شاخص حساسیت فیشر و مورر ژنوتیپ های کاز، شیرودی و n- 92- 7 متحمل و بم، وریناک و کریم حساس به تنش گرما بودند. اگر چه هر دو صفت دمای تاج پوشش و محتوای نسبی آب همبستگی معنی داری با عملکرد تحت تنش گرما داشتند، دمای تاج پوشش به طور معنی داری بین گروه ژنوتیپ های متحمل و حساس متفاوت بود که بیانگرکارایی بالاتر این صفت در غربالگری ژنوتیپ های متحمل به گرماست.

The efficiency of canopy temperature and relative water content in screening of wheat genotypes for heat tolerance

Terminal heat stress is one of the most important environmental factors threatening wheat production in Iran and all across the world. In order to study the effectiveness of canopy temperature and Relative water content in screening wheat lines for heat tolerant, ten wheat genotypes were evaluated in three separate randomized complete block design experiments in two years (2015 16 and 2016 17) under non stress and heat stress conditions at Gonbad and Atrak research stations. Heat stress was applied through three methods including late sowing, plastic greenhouse and field temperature. Canopy temperature, relative water content and grain yield of genotypes were measured. All genotypes showed significant reductions in grain yield under heat stress. Based on grain yield under stress and non stress conditions, yield loss percentage and Fisher and Maurer susceptibility index, Kauz, Shiroudi and N 92 7 were shown to be tolerant, while Bam and Verinak susceptible to heat stress. Although both canopy temperature and relative water content had a significant correlation with grain yield under heat stress, canopy temperature was significantly different between tolerant and sensitive genotypes, indicating its higher efficiency in screening for heat tolerance.