بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد دانه و زیست‌تودۀ نژادگان‌های عدس (lens culinaris)

برای تعیین تنوع ژنتیکی صفات و درک روابط همبستگی بین هفت صفت کمی عدس به‌منظور یافتن نژادگانی (ژنوتیپ هایی)‌ با ظرفیت عملکرد بالا، 760 نژادگان (نمونۀ) موجود در کلکسیون عدس طرح حبوبات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج)، در سال زراعی 93-1392 ارزیابی شدند. فراسنجه (پارامترهای) آماری صفات در جامعه اصلی شامل میانگین، واریانس، انحراف معیار، کمینه و بیشینه و دامنۀ تغییرات محاسبه شد. صفات مورد بررسی عبارت از زمان 50درصد گل‌دهی، تاریخ 90درصد رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملکرد زیست‌توده (بیوماس)، عملکرد دانه و شاخص برداشت بودند. در هر بلوک از رقم اصلاح‌شدۀ زیبا به‌عنوان شاهد استفاده شد. مقادیر فراسنجه‌های آماری صفات نشان داد، صفت زیست‌تودۀ کل (وزن کل بوته) تنوع چشمگیری در بین نمونه‌ها داشت و پس از آن شاخص برداشت و وزن هزاردانه بالاترین دامنۀ تغییرات را نشان دادند. نتایج به‌دست‌آمده از همبستگی سادۀ پدیدگانی (فنوتیپی)، رگرسیون چندگانۀ گام‌به‌گام نیز نشان داد، این سه صفت بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانۀ عدس داشتند. بین شمار روز از کاشت تا 50درصد گل‌دهی و نیز میانگین ارتفاع بوته رابطۀ مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه در جامعه مشاهده شد، که نشانگر عملکرد بیشتر عدس در نمونه‌های دیر گل ده و پابلند بود. برای روشن شدن روابط گروهی بین متغیرها تجزیه به مولفه‌های اصلی انجام گرفت، که نتایج تجزیۀ هفت صفت مورد بررسی را در سه مولفه با توجیه 70درصد تغییرپذیری گروه‌بندی کرد. همچنین، برای اندازه‌گیری و تعیین فاصلۀ ژنتیکی بین نژادگان‌های عدس، به کمک تجزیۀ خوشه ای (کلاستر) چهار خوشه‌بندی تشخیص داده شد.

Genetic variation for seed yield and biomass in some lentil genotypes (Lens culinaris)

In order to assess the genetic diversity of traits and to identify the relationships between quantitative traits in lentil, 760 accessions originated from lentil collection of pulses project evaluated at College of Agriculture and Natural Resources of University of Tehran located at Karaj during 2014. Statistical parameters comprised of mean, variance, standard error of means, maximum and minimum range and coefficient of variation measured. Traits included days to flowering, days to maturity, plant height, seed weight, biological yield, and seed yield and harvest index. Each accession sown in one row with 3 meters row length, and cultivar Ziba used as check (control). The result of simple phenotypic correlations and stepwise regression indicated that the total biomass, harvest index and 1000 seed weight mostly affected the seed yield. Positive and significant correlation observed between days to flowering and plant height with seed yield, which resulted in expansion of vegetative period and increasing of plant height among the genotypes that were commonsensical. To clarify the relationship between the variables,a principal component analysis performed, the results of which indicated that seven traits studied in three components account for 70% of the grouping. In addition, to measure and determine the genetic distance between the lentil genotypes, cluster analysis classified them into four clusters.