گروه‎بندی شاخص‎های تحمل و واکنش نژادگان‌های نخود تیپ کابلی و دسی نسبت به تنش خشکی

در این بررسی واکنش 64 نژادگان (ژنوتیپ) نخود به تنش خشکی در ایستگاه تحقیقاتی دیم کوهین (دانشگاه تهران) با آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده 8×8 در دو شرایط تنش و بدون تنش ارزیابی شدند. بر پایۀ نتایج به‌دست‌آمده از نظر شاخص‎های واکنش خشکی mp، gmp، harm، sti، yi، k1sti و k2sti نژادگان شمارۀ 51، از لحاظ شاخص‌های ssi، ysi، yr و rdi، نژادگان شمارۀ 18، از نظر شاخص‌های tol، ati، sspi و dri نژادگان شمارۀ 16 و از لحاظ شاخص‌های di و snpi نژادگان شمارۀ 42 به‌عنوان متحمل‌ترین نژادگان‌ها مشخص شد. شاخص‌های mp، gm، harm، sti، tol، yi، di، ati، sspi، snpi، k1sti و k2sti در هر دو شرایط بدون تنش و تنش همبستگی قوی و مثبتی را با عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش نشان داده و برای گزینش نژادگان متحمل و حساس معرفی شدند. تحلیل عاملی در عامل اول با توجیه 57/62 درصد تغییر، بیشترین نمره را به نژادگان‌های 51، 60، 53 و 52 (منطقۀ a) به‌عنوان متحمل‌ترین، کمترین نمره را به نژادگان‌های 32، 27، 24 و 62 (منطقۀ d) به‌عنوان حساس‌ترین نژادگان داده و عامل دوم با توجیه 28/33 درصد از تغییر، بیشترین نمره را به نژادگان‌های 29، 51، 60 و 28 (منطقۀ a) و کمترین نمره را به نژادگان‌های 18، 16، 42، 24 و 64 (منطقۀ c و d) داد. بر پایۀ تجزیۀ خوشه‌ای شاخص‌های واکنش به خشکی، نژادگان‌ها در سه خوشه گروه‌بندی شدند، به‌طوری‌که نژادگان‌های متحمل در خوشۀ 3، حساس در خوشۀ 2 و بینابین در خوشۀ 1 دسته‌بندی قرار گرفتند.