اولویت‌بندی پژوهش‌های به‌نژادی در شرایط ریسک در پهنه دشت ساحلی خزری (مطالعه موردی استان گلستان)

نظام‌های ملی تحقیقات کشاورزی کشورهای رو به توسعه در دهه‌های اخیر با محدودیت منابع‌ رویارو بوده و قادر به تامین مالی همه نیازهای پژوهشی بخش کشاورزی نمی‌باشند. در چنین فضایی ضرورت مصرف بهینه منابع مالی محدود از راه اولویت‌بندی نیازهای پژوهشی به عنوان مهم‌ترین راهکار مواجه با چالش محدودیت منابع‌ مالی ‌‌مطرح می‌شود. لذا، این پژوهش بمنظور اولویت‌بندی پژوهش‌های به‌نژادی زراعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان واقع در پهنه کشاورزی- اقلیمی دشت ساحلی خزری انجام شده است.مواد و روش‌ها: برای انجام این تحقیق از رهیافت ترکیبی تحلیل مازاد اقتصادی، الگوی برنامه ریزی کارای مطلوبیت و شبیه‌سازی عددی استفاده شد.یافته‌ها: بر اساس نتایج، تحقیقات به‌نژادی گندم آبی، پنبه، گندم دیم، سویا، جو آبی، برنج، کلزای آبی، جو دیم، سیب‌زمینی، کلزای دیم، نخود دیم، ذرت، گندم دوروم و آفتابگردان از نظر اولویت تخصیص بودجه و شایستگی اجرا به ترتیب در رتبه‌های نخست تا چهاردهم قرار دارند. نتایج تحلیل حساسیت نشان داد که با اعمال سناریوهای سیاستی گوناگون می توان ترکیبات متفاوتی از تخصیص بودجه بین پژوهش‌های به‌نژادی استان گلستان ارائه نمود که نسبت به سبد بهینه اولیه تحقیقات از منافع بیش‌تری برخوردار باشند.بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش پیشنهاد شد که اولویت‌بندی در بررسی و تصویب پروژه‌های پژوهشی کشاورزی بویژه پژوهش‌های به‌نژادی مدنظر قرار گیرد و با توجه به تغییرات ترجیحات نظام ملی تحقیقات کشاورزی در گستره زمان، اولویت‌بندی در مقاطع زمانی پنج ساله انجام شود تا در تخصیص منابع محدود میان گزینه های پژوهشی بازنگری شود.

priority setting of breeding research under risk conditions in the caspian coastal plain (case study of golestan province)

introduction: the national agricultural research systems of developing countries have faced limited resources in recent decades and are not able to finance all the research needs of the agricultural sector. in such an environment, the necessity of optimal use of limited financial resources through prioritization is proposed as the most important solution to face the challenge of limited financial resources. therefore this study was conducted to prioritize crop breeding research agricultural and natural resources research and education center of golestan province.materials and methods: this study was conducted by using the economic surplus analysis, efficient utility programming and simulation method.findings: based on the results, breeding research on irrigated wheat, cotton, rain-fed wheat, soybeans, irrigated barley, rice, irrigated rapeseed, rain-fed barley, potatoes, rain-fed rapeseed, rain-fed chickpeas, corn, durum wheat and sunflower are in the first to fourteenth priorities of budget allocations respectively. the results of sensitivity analysis showed that different combinations of budget allocation can be presented between breeding research that have more benefits than the initial optimal research portfolio.conclusion: it was suggested that priority setting be considered in checking and approval research projects, and according to the changes in the preferences of the national agricultural research system over time, priority setting should be done in five-year time periods to be revised the limited resources allocation among research alternatives.