حسابداری ردپای آب محصولات زراعی اصلی در استان فارس

توسعه اقتصادی اجتماعی، رشد جمعیت و تغییر اقلیم چالش های عمده‌ای را برای پایداری و امنیت غذایی ایجاد کرده‌اند و منابع آب که برای حیات بشر، معیشت پایدار و حفظ زیست بوم‌ها ضروری است، تحت فشار واقع شده است. وضعیت موجود منابع آب در ایران و روند گرایشات حاکم بر آن به خوبی ضرورت مدیریت تقاضا و تعدیل مصرف آب را نشان می‌دهد. در این راستا ایجاد حسابداری ردپای آب با فراهم کردن اطلاعات لازم، زمینه را برای شناسایی جریان‌های آب مجازی، مدیریت کارآمد تقاضای آب، افزایش بهره‌وری انواع آب و اصلاح سیاست‌های تجاری فراهم می‌سازد. در این مطالعه ردپای آب برای شش محصول گندم، جو، شلتوک، ذرت دانه‌ای، چغندرقند و گوجه‌فرنگی در سطح استان فارس محاسبه شد. نتایج نشان داد که بر اساس اطلاعات و آمار سال زراعی 96 -95، مجموع ردپای آب در تولید محصولات مورد مطالعه که حدود 60 درصد اراضی آبی و دیم استان فارس را تشکیل می‌دهند، حدود 6/6 میلیارد مترمکعب در سال می‌باشد که از این رقم حدود 95 درصد مربوط به محصولات در چرخه آبی و حدود 5 درصد (آب سبز) مربوط به محصولات دیم است.نزدیک به 55 درصد(3613/11 میلیون مترمکعب) از کل ردپای آب استان مربوط به تولید گندم آبی و دیم است. مجموع ردپای آب آبی و سبز برای محصولات گندم، جو، شلتوک، ذرت دانه ای، چغندرقند و گوجه فرنگی به ترتیب معادل 1778،320، 440، 151، 146و 147 میلیون مترمکعب است و در مجموع معادل با در حدود 3 میلیارد مترمکعب در سال می باشد. سهم ردپای آب برای محصول گندم و جو آبی و دیم به ترتیب حدود 20 درصد و افزون بر 90 درصد می باشد در حالی که این نسبت برای شلتوک، ذرت دانه ای و چغندرقند کمتر از 1 درصد است. بنابراین فرصت های زیادی برای بهبود بهره وری آب از راه افزایش عملکرد در هکتار به ویژه در اراضی تحت کشت گندم و جو وجود دارد. همچنین، نسبت ردپای آب سفید+ خاکستری به کل ردپای آب برای محصولات مورد مطالعه به ترتیب 47،49،61،61،60 و 59 درصد است که به خوبی ضرورت بکارگیری سیستم های آبیاری کاراتر، کاهش تبخیر و تعرق غیرسودمند، تقلیل تلفات کود شیمیایی، استفاده موثرتر از باران، بهینه سازی تاریخ کاشت و انتخاب محصول و واریته های با عملکرد بالا را نشان می دهد. در نهایت، نتایج نشان دادند که دهستان های ایزدخواست شرقی و غربی واقع در شهرستان زرین دشت با توجه به شرایط آب وهوایی بالاترین و دهستان خنجشت در بخش مرکزی شهرستان اقلید کمترین مجموع ردپای آب کشت گندم آبی را در سطح استان فارس به خود اختصاص داده اند.

Water Footprint Accounting of the Main Crops in Fars Province

Increasing populations, socioeconomic developments, global freshwater withdrawal, dying rivers and high pollution levels are all signs of growing water scarcity. The current status of water resources in Iran and trends rolls over it tend to show the need for demand management and water consumption adjustment. In this regard, creating water footprint accounting by providing the necessary information, provides a platform for identifying virtual water flows, efficient water demand management, increasing the productivity of water types, and reforming business policies. In this study, water footprint was calculated for six crops such as wheat, barley, rice, maize, sugar beet and tomatoes in Fars province. The results showed that according to the data and statistics of 20162017, the total water footprint in the production of the studied products, which make up about 60% of the rainfed and irrigated lands of Fars province. It is about 6.6 billion cubic meters per year.