ارزیابی اثرهای جانبی رفاهی برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی (مطالعه موردی ذرت‌کاران دشت ارزوئیه کرمان)

دشت ارزوئیه مهم‌ترین و بزرگ‌ترین قطب تولید محصولات زراعی استان کرمان است. منبع اصلی تامین آب در این دشت، منابع آب زیرزمینی هستند که متاسفانه به دلیل برداشت بیش از حد، سطح ایستایی آب بسیار کاهش یافته و اثرات جانبی اقتصادی و محیط زیستی فراوانی را نیز بوجود آورده است. هدف این مطالعه، برآورد مقدار کاهش رفاه اجتماعی ذرت‌کاران ناشی از کاهش سطح آب زیرزمینی در دشت ارزوئیه است. برای این منظور، ابتدا تابع تولید و هزینه تولید ذرت برآورد شد و سپس با تشکیل تابع رفاه، اثرات رفاهی نسبت به تغییرات سطح ایستایی آب مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مورد نیاز از راه مصاحبه با 151 کشاورز این منطقه در سال زراعی 94-1393 و هم‌چنین، سازمان جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان بدست آمد. نتایج مطالعه نشان دادند که به ازای یک متر کاهش سطح آب زیرزمینی در اثر برداشت‌های بی‌رویه، رفاه کشاورزان به مقدار 72.3 میلیون ریال کاهش می‌یابد و کل کاهش رفاه دشت ارزوئیه ناشی از کسری مخزن، 58.3 میلیارد ریال می‌باشد، که این رقم قابل توجه است. هم‌چنین، کاهش رفاه برای هر مترمکعب آب 730 ریال به‌دست آمد. با توجه به نتایج، پیشنهاد می‌شود با اعمال سیاست‌هایی نظیر قیمت‌گذاری آب، فرهنگ‌سازی مصرف و افزایش مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع زیرزمینی، از برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی جلوگیری کرد.