بررسی نه رباعی خیامانه‌ی عطار

در میان پژوهشهای مربوط به خیام، تحقیق در رباعیّات خیامانۀ دیگر شاعران، به‌ویژه رباعیّات خیامانۀ عطار مغفول مانده‌است. از میان آثار متعدد منسوب به عطار، نه اثر به عنوان آثار مسلم الصدور او شناخته شده است و مختارنامه از آن جمله است. با این که عطار شاعر و عارفی بزرگ و صاحب سبک بود اما آن چه در اشعار و آثار منثور دیده می‌شود اقتفا از سبک پیشینیان است. به همین ترتیب، در رباعیات مختارنامه نیز بهره‌گیری از سبک سرایش سنایی، خیام و برخی دیگر از رباعیات عرفانی پیش از قرن ششم مشهود است. علاوه بر زبان، در برخی از رباعیات عطار، خصوصاً باب چهل و چهارم مختارنامه که در قلندریات و خمریات است، حتی محتوا هم به مضامین رباعیات اصیل خیام نزدیک می‌شود. فراتر از این بخش، ابوابی که بر اساس موضوعاتی همچون شکایت از نفس، مردم، دنیا و دیگر امور زندگی وحتی پیرامون یادکرد مرگ فصل بندی شده است، دارای رباعیاتی است که سیاق خیامی دارند. از میان رباعیاتی که مشترکاً هم به خیام و هم به عطار منسوب شده‌اند، نه رباعی در این مقاله به لحاظ نسخه شناختی، سبکی و محتوایی تحلیل شده است و انتساب آن‌ها به خیام رد و تعلق آن‌ها به عطار اثبات گردیده است.

A Survey on Nine Khayyamian Quatrains of Attar

A Survey on Nine Khayyamian Quatrains of AttarAbstractMost of the quatrains attributed to Omar Khayyam are also attributed to other poets in different Persian literary old books. There are even quatrains that are attributed to seven poets in their poetry books or in other historical biography books. This has caused confusion among scholars in finding real pieces of Omar Khayyam's written poems. Though doing a lot of job by many researchers in sifting the quatrains, it seems that there is steel a long way to go. In this paper we have studied nine common quatrains of Omar Khayyam and Faridod Din Attar which belong to Attar and are Khayyamian in style. Paying attention to the manuscripts that included those quatrains and analyzing the stylistic, theme and motif points of each quatrain we finally concluded Khayyam had influence on Attar in writing quatrains.KeywordsOmar Khayyam , Attar , quatrain , manuscript , Stylistics