نقد و بررسی مسمّط دهخدا (بر اساس رویکرد ترامتنی)

مسمط «یادآر ز شمع مرده یادآر» اثر طبع دهخدا یکی از اشعار مدرن فارسی است که مورد توجه پژوهشگران حوزه ادبیات معاصر واقع شده است. این مقاله بر آن است تا با بهره‌گیری از رویکرد ترامتنی که از جمله رویکردهای جدید نقد ادبی به شمار می‌رود، به نقد و خوانش نوینی از مسمط دهخدا بپردازد. پرسش‌های پژوهش حاضر آن است که چرا این مسمط از اشعار مدرن به شمار آمده است؟ پیوندهای شعر دهخدا با شعر گذشته و حال فارسی چگونه نمود یافته است؟ یادداشت‌های دهخدا در پیرامون این شعر چه تاثیری در نقد و خوانش آن داشته است؟ آیا تنها منبع الهام دهخدا در سرودن مسمط مورد بحث، شعر اکرم رجایی‌زاده است یا وی در سرودن این مسمط تحت تاثیر منابع دیگری نیز بوده است؟ به منظور دستیابی به پاسخ، مسمط دهخدا بر اساس رویکرد ترامتنی و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی در پنج محور مورد بررسی قرار گرفت. حاصل پژوهش بیانگر آن است که شعر دهخدا بینامتنی است که از شعر گویندگان پیشین مایه گرفته، در اشعار گویندگان معاصر و پس از خویش تاثیر گذاشته است و جستجوی منبع الهام واحد برای شعر دهخدا، راه به جایی نمی‌برد. منابع الهام مسمط دهخدا بیشتر شعر و ادبیات کلاسیک فارسی است، او اندیشه نو و تجددخواه خویش را در قالب مسمط و در زیر مجموعه نوع ادبی مرثیه عرضه کرده است.

The Criticism of a Multiple - Poem from Dehkhoda on the basis of Transtextual Approach

Multiple Poem quot;yad ar ze sham#039; e morde yad arquot; one of composed poems of Dehkhoda is one of Persian modern poems that got attention of researchers in contemporary literature. This essay is on to use of approach of Transtextuality that is one of new approaches in literature critics wants to criticize and new reading of Multiple – Poem.The new question of this essay is why the Multiple – Poem counts within modern poem? How connection of dehkhoda#039;s poem with old and present#039;s poems associates? What was dehkhoda#039;s notes effect on criticizing and reading of the poem? Was the only source of dehkhoda#039;s on composing this poem, poem of Rajai zadeh or he was under impression of the other sources?In order to find the answer, dehkhoda#039;s Multiple – Poem was studied in five different angles from Transtextuality point.Result of research shows that dehkhoda#039;s poem is intertextual which comes from past poets, had effect on contemporary poets and after him and search for the single inspiration source is useless. inspiration source for dehkhoda#039;s Multiple – Poem is classic poems. He represented his new and modern minde view of his inform of Multiple – Poem and in branch to elegy.