تاثیر جنسیت بر رفتارهای سوگواری در مرثیه های شخصی فارسی

سوگ ‌سروده‌های شخصی در میان گونه‌های غنایی، بسیار به حسیّات طبیعی و عواطف راستین انسانی نزدیک است. ظهور فردیت شاعر در مرثیه‌های شخصی، امکان مطالعات روان‌شناختی/ مولف‌محور را در این گونه‌ی ادبی فراهم کرده است. مسئله‌ی اصلی این تحقیق میان‌رشته‌ای، سنجش اثرگذاری متغیّر جنسیت بر رفتارهای سوگواری در مرثیه‌های شخصی شاعران زن و مرد است. برای انجام پژوهش از روش تحقیق ترکیبی (توصیفی- تحلیل قیاسی- آماری) استفاده شده. جامعه ی آماری تحقیق، شامل مراثی شخصی (سوگ همسر/ معشوق- فرزند) از هفت شاعر مرد و هفت شاعر زن (درمجموع 16 مرثیه) است که این نتایج به دست آمد: زنان در رثای فرزندانشان بیشتر واکنش‌های عاطفی و فیزیکی از خود نشان می‌دهند؛ واکنش‌های ارتباطی و معنوی کمتر در این دسته مرثیه‌های زنان وجود دارد. مردان در سوگ فرزندانشان، واکنش‌های احساسی و فیزیکی به‌میزان فراوان، اما متفاوت‌تر و کمتر نسبت به زنان بازتاب می‌دهند؛ همچنین مردان واکنش‌های معنوی، ارتباطی و رفتاری بیشتری انعکاس داده‌اند، به‌گونه‌ای که خشم، آمریت و روی‌گردانی از ارزش‌ها با جلوه‌ای برون‌گرایانه و فرادستانه در مراثی مردان قابل‌توجه است. زنان و مردان در سوگ همسر، واکنش‌های فیزیکی و احساسی کمتر و درعوض واکنش‌های معنوی بیشتری نشان می‌دهند. این امر از بار عاطفی و فردیت بازتاب‌یافته در مراثی سروده‌شده برای همسر در میان سوگ‌سروده‌های شاعران زن و مرد کاسته است. مطابق داده‌های پژوهش، هرچقدر بر میزان آزادی‌های اجتماعی و فرهنگی زنان افزوده شده، واکنش‌های معنوی و رفتاری در مراثی آنان نمود بیشتری یافته است؛ بنابراین می‌توان تفاوت رفتارهای سوگواری در سوگ‌سروده‌های شخصی را متاثر از متغیر/ عامل جنسیت به‌ شمار آورد.