آیین پرستی یا پایین پرستی؟ تصحیح و شرح بیتی از امیرخسرو دهلوی

در منظومه‌ی شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی (تولد: 651ق، وفات: 725ق) که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده، بیتی به قرارِ زیر آمده:که باشم من به خدمت زیردستی کنیزان تو را آیین پرستیاین بیت در شیرین و خسرو به‌تصحیحِ غضنفر علی یف و نیز در خمسه‌ی امیرخسرو دهلوی به قرار مذکور است؛ یعنی در بیت، ترکیبِ »آیین پرستی « قید شده است. در پژوهش حاضر که به‌صورت میدانی و کتابخانه ای انجام شده، پژوهشگر با این پرسش روبه‌رو شد که آیا تصحیفی در ترکیب بالا انجام شده است یا خیر؟ چون کلمات کلیدی بیت مانند »خدمت «، »زیردستی « و »کنیز « نسبتِ معنایی دقیقی با »آیین پرستی « ندارد. ازسوی‌دیگر در سه دستنویسِ خمسه‌ی امیرخسرو در کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی به‌جای آیین پرستی، پایین پرستی آمده که این جستار در پی آن است که با ذکر نمونه های دیگر از نظامی گنجوی که موردتوجه خاص و تقلید امیرخسرو بوده اثبات کند »پایین پرستی « ترکیب اصح است که امیرخسرو آن را از نظامی به امانت گرفته؛ ولی به‌دلیلِ رواجِ اندک این ترکیب در ادبیات فارسی و نزدیکی نوشتاری آیین و پایین در نسخ خطی، توسط نسخه نویسان دچار تصحیف یا تحریف شده است.