تبیین عدالت ادبی بر اساس دو رویکرد همگرا در منظومه‌ی ویس و رامین ‏

از منظری کل‌گرا و غایت‌محور، اصل عدالت ادبی که منبعث از ایده‎ی قانون طبیعی است، ساختار بنیادین غالب داستان‌ها و منظومه‎های کهن را شکل می‎دهد و درحقیقت لذت داستان از بیان هنری این قانون ایجاد می‌شود. یکی از ناب‎ترین آثار عاشقانه‌ی کهن که جامع این دو ویژگی است، منظومه‎ی ویس ‌و رامین است؛ از همین رو در این مقاله قصد داریم ضمن پرهیز از یک‎جانبه‌نگری تقلیل‌گرایانه، با استفاده از دو رویکرد ریخت‌شناختی و پدیدارشناختی که اتفاقاً در این داستان موید یکدیگر در مسیرهایی همگرا هستند، این مدعا بررسی شود. در تحلیل ریخت‌شناختی اثر که با تاکید بر نقش ویژه‎ی انواع عشق انجام شده، ساختار حرکت‌ها و نحوه‎ی چینش رخدادها در قالب انداموار داستان، حاکی از اندیشه‎ی محوری آن مبنی بر سرانجامِ پیروز و نیک عواطف برحق انسانی و نابودی و زوال امیال ناشایست و غیرانسانی است. این اندیشه با ماهیت اصلی و هدف کلی قصه‎ها، در این رویکرد همسوست. نتایج نگاه پدیدارشناختی بر حوادث و رویدادهای طبیعی و ماوراءطبیعیِ موثر در سیر داستان و نحوه‎ی ادراک معانی آن‌ها در تجارب زیسته‎ی شخصیت‌ها و نیز دریافت‌های حاصل از بررسی محتوای شناختی عواطف عشق و مهرورزی در این منظومه نیز نظام عدالت‌محور آن را نشان می‏دهد. در این زمینه و به‌منظور تبیین و تحلیل بهتر پدیدارهای عشق که در این داستان به‌شکلی هنرمندانه جمع آمده، از برخی دیدگاه‌های فلسفی نیز بهره گرفته شده است. درمجموع این اثر ارزشمند که در میان عاشقانه‎های زبان فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد، خواننده‎ی ژرف‌بین را با مفاهیمی چون عشق و هوس، باور و عقلانیت و نقش اراده‎ی انسانی در برابر اصل قانون طبیعی آشنا می‌کند. این امر با نگاهی نو و درنظرگرفتن کلیت و هدف غایی آن به‌جای نگرش سطحی و مقطعی حاصل می‌شود.

explaining the poetic justice principle based on two convergent approaches in weiss and ramin

introductionfrom a holistic and teleological point of view, the principle of poetic justice - derived from the idea of natural law - forms the basic structure of most of the old stories and love poetries. as a matter of fact, the pleasure of the story is rooted in the artistic expression of this law. one of the purest classic, romantic works, that complements these two features, is the verified love story of weiss and ramin. therefore, in this article, while avoiding reductionist one-sidedness, this claim is to be examined, using two morphological and phenomenological approaches - which incidentally confirm each other in convergent paths in this story.  discussion morphology of the main movements based on lovethe morphological analysis of the work, which emphasizes the spesific role of different types of love, the structure of movements, and the way events are embeded in the organized body of the story, indicates its central idea of ​​the victorious end of human emotions and destruction and decline of evil and inhuman desires. this idea in this approach is in line with the nature and general purpose of the stories. the morphology of folk tales can be considered a big step in proving the institutionalization of the doctrine of natural law and poetic justice in stories because we see that in weiss and ramin, according to the morphological rule, the story begins with the illicit (irrational) love of moobad to shahroo (in the place of evil or initial deficiency) and expands. so the signs of permissible love (rational) between weiss and ramin in the story gradually appears and evolves. 2-2.