عطار و دیدار با شاهد قدسی (بررسی ساخت و محتوای برخی از غزل-روایت های دیوان عطار)

عطار نیشابوری در بخش قابل‌توجهی از غزل های رندانه و شورانگیز خود، به موضوع دیدار با شاهد قدسی یا منِ برتر و ملکوتی خویش پرداخته است. او در این غزل ها، واقعه ای را به تصویر کشیده که به‌نوعی معرفت درونی، شهودی و کاملاً شخصی بی میانجی حسّ و عقل اشاره دارد؛ به همین سبب، از زبان، نگرش، سبک و سیاق خاصی برخوردارند و فردیت و خلاقیت شاعر در آن ها به‌خوبی نمایان است. عطار در این دسته از غزل ها که ساختاری داستان گونه و کاملاً روایی دارند و می توان آن ها را غزلداستان نامید، راوی قصه های حوادث روحی خویش است؛حوادثی که بن مایه ی اصلی آن ها را زمینه ی معنایی داستان شیخ صنعان و حلاج رقم می زند. به‌دلیل غلبه ی احوال عاطفی و شهودی، شاعر به قطب استعاری زبان متوسل می‌شود و برای بیان منظور خویش از رمز و نماد بهره می گیرد. رویاگونگی، تناقض و ابهام سرشت ذاتی این غزل ها به حساب می آید و به همین دلیل، باب تاویل را به روی خویش می گشاید. همچنین غلبه ی وجه اخباری و عاطفی، لحن جدی و حسرت آمیز شاعر و نیز تناسب صورت و محتوا را می توان از دیگر مختصات این دسته از غزل ها برشمرد.

Attar and Meeting with Holy witness (A discussion on the Construction and Content of some of sonnet-narrations of Attar’s Divan)

Attar (537627 AH) is one of the most prominent poets of the great mystical school who has the most subtle and refreshing spiritual thoughts and the most beautiful spiritual experiences in the field of mystical worldview has left. In many of his sonnets, a kind of story or event is depicted that expresses the sudden spiritual transformation of a mystic or a seeker of the path. Among his sonnets, which include 872 sonnets, about 70 sonnets have a special and different structure from the rest of the sonnets. In these lyric poems, which express a kind of intuitive experience and are considered as the randan and bullying lyric poems, almost the same situation occurs on Attar or his elder. This state, which is a kind of mystical event and a personal and inner perception, is &the expression of a spiritual experience that implicitly refers to the attainment of unmediated knowledge of the senses and intellect, and requires the creation of special psychological conditions resulting from asceticism and austerity.& (Pournamdarian, 1390: 17). Although such a theme can be deduced in most of his sonnets along with other themes of his poetry, but in these few sonnets, they have their own construction and function.