ملاحظاتی درباره‌ی ضبط و شرح برخی از بیت‌های شاهنامه

شاهنامه‌ی فردوسی، آمیزه‌ای رازناک است که هرچه بیشتر در آن تامّل کنیم و ژرف‌نگرانه‌تر بنگریم، بیشتر متوجّه ظرایف زبانی و معانی تودرتوی آن می‌شویم. این اثر سترگ، متن آسان‌نمای دیریابی است که با وجود شرح‌های متعدد و مقاله‌های مستقل در تبیین برخی ابهام‌های آن، هنوز کم نیستند بیت‌هایی که در ضبط آن‌ها تردید است و بیت هایی که توضیح شارحان درباره‌ی برخی از آن ها پذیرفتنی نمی‌نماید. در این جستار نگارندگان با واکاوی برخی از بیت‌های شاهنامه‌ی ویراسته‌ی جلال خالقی‌مطلق، به‌عنوانِ تازه‌ترین و بهترین چاپ شاهنامه دریافتند که در برخی از موارد، نارسایی‌ها و ابهام‌هایی در شرح ابیات دیده می‌شود که یا از توجّه ناکافی به بافت متن ناشی شده یا ابهام و نارسایی شرح، ناشی از ضبط نادرست بیت است. ازاین‌رو، در بخش نخست مقاله کوشش شده که با بررسی انتقادی ضبط چند بیت، نویسش موجّه‌تری پیشنهاد شود. در بخش دوّم مقاله، بعد از نقد شرح‌های ارائه‌شده درباره‌ی برخی از بیت‌ها، کوشش شده که با توسّل به منابع درون‌متنی و برون‌متنی، معنای شایسته‌تری ارائه گردد.

Reflecting on the recording and description of some verses of the Shahnameh

Abstract   Ferdowsi’s Shahnameh is a marvel on which the more we reflect and contemplate, the more we confront its linguistic dlicacies and nested meanings. Shahnameh is Ferdowsi’s masterpiece which is easy to read but, at the same time, difficult to understand.  In spite of the fact that ther are numerous explanations to the book, along with independent articles written to unfold some of its ambiguities, there are still a number of couplets whose authenticity is in question and hence cannot be recorded. In addition, the commentators’ explanations on some of the verses are not acceptable. In this article, having analyzed some verses of Shahnameh edited by Jalal Khaleghi Motlagh, as the latest and best edition of Shahnameh, the researchers have found some inefficiencies and ambiguities in the description of certain couplets. This is either due to the insufficient attention paid to the texture of the text or due to the inaccurate recording of the couplets. Therefore, after critically scrutinizing the recording of some couplets, the researchers, first, have given some suggestions for a more accurate recording of the couplets. Then, after critically reviewing the descriptions of some of the couplets, an attempt has been made to provide a more appropriate meaning by giving reference to the intratextual and extratextual resources.