بررسی و تحلیل کارکرد صفت در غزل‌های طنز و حسب‌‌حال حافظ بر اساس تئوری ارزیابی نقش‌گرای هالیدی

یکی از راه‌های شناخت عمق و غنای غزل حافظ می‌تواند استفاده از نظریات نوین باشد‌؛ بنابراین در جستار حاضر مجموعه‌ غزل‌های طنز و حسب‌حال حافظ با استفاده از نظریه‌ی «زبان‌شناسی نظام‌مند نقش‌گرای هالیدی» که در تجزیه‌وتحلیل متون گفتاری، نوشتاری، ادبی و سبک‌شناسی کاربرد فراوانی دارد، بررسی و تحلیل شده است. در این غزل‌ها و براساس تئوری ارزیابی که یکی از سه نظام تشکیل‌دهنده‌ی نقش بینافردی است و در ریزنظام نگرش، سه حوزه‌ی احساسی «تاثیر، قضاوت و قدردانی» قابل‌طرح است، بیشترین بسامد صفت‌ها به‌ترتیب در حوزه‌ی داوری، تقدیر و انفعال کاربرد دارند. این نکته نشان می‌دهد که حافظ در این غزل‌ها از واژه‌هایی که  بیانگر احساسات و فرایند ذهنی واکنش‌ها باشد، کمتر استفاده کرده و درمقابل، بیشترین استفاده را از واژه‌های بیانگر ارزیابی رفتار بشری برده است. ازسویی بسامد صفاتی که در نقش‌های غیرتوصیفی به کار رفته‌اند، بیشتر از صفاتی است که نقش توصیفی دارند و علت این امر، بزرگ‌نمایی، تاثیرگذاری و بلاغت بیشتر است. نتیجه‌ی فوق بیانگر این است که کاربرد صفات در غزل‌های حافظ، با فرانقش بینافردی در دستور نقش‌گرای هالیدی انطباق دارد؛ بنابراین با استناد به بسامد دقیق نقشِ استخراج شده از این غزل‌ها، اطلاعات مفید و ارزنده‌ای در قالب جدول و نمودار ارائه‌ شده است.