بررسی و تحلیل ردپای چشم رنگی یا غیرسیاه در ادبیات فارسی

یکی از مهمترین عناصر زیبایی شناسی در شعر کهنسال فارسی نوع نگاه به بدن است. چشم را شاید بتوان مهمترین عنصر زیبایی در شعر فارسی دانست. بطوری که نمی‌شود از زیبایی آدمی سخن گفت و از چشم نام نبرد. بدیهی است که یکی از مهمترین عوامل زیبایی چشم انسان رنگ آن است. ضمن بررسی و جستجوی فراوان در پهنۀ چشمگیر ادبیات و بویژه شعر فارسی، تا قرن یازدهم هجری رنگ چشم خوبرویان همواره سیاه است و ندرتاً رنگ چشم سبز، آبی یا قهوه ای است.ماهیت این تحقیق زمانمند(chronological)است؛چرا که نگرش به چشم به عنوان یکی از مهمترین عناصر زیبایی شناسی سنتی و تغییر نگرش در آن بیش از همه تابع زمان و تحولات ناشی از آن بوده است؛ بنابراین سعی شده این موضوع با ترتیب تاریخی در شعر فارسی بررسی شود و با دقت و وسواس ردپای چشم غیر سیاه در شعر فارسی گرفته شود و مهمترین مواردی که در شعر شاعران بزرگ آمده است استخراج گردد. برداشت از متون دینی و خصوصا قرآن کریم و تفاسیر در تعیین معیارهای زیبایی و نوع نگاه به چشم بسیار موثر بوده است. علاوه بر این بررسی دقیق نشان می دهد که: اولا تا قرن یازدهم یا از چشم رنگی یعنی سبز،کبود و فیروزه ای ذکری نشده،یا از همان تعداد اندکی که ذکر شده است به جز سه مورد همگی بار منفی دارد.–ثانیا دلایل متعددی چون متون دینی، جغرافیا، توجه شاعران به عناصر غالب در شعر و تجربه های شخصی دربی توجهی و یا نگاه منفی به چشم رنگی موثر بوده است.