بررسی ترجمه انگلیسی غزلی از حافظ بر پایه برداشت درست از متن

بررسی ترجمه‌ی انگلیسی غزلی از حافظ بر پایه‌ی برداشت درست از متن[i] شیرین رزمجو بختیاری* چکیدهمترجمان بسیاری شعر حافظ را به زبان انگلیسی ترجمه کرده​اند. در ترجمه‌ی شعر حافظ دو نکته‌ی بسیار مهم وجود دارد؛ نخست ضرورت فهم دقیق شعر حافظ است و دیگر ضرورت آگاهی دقیق و عمیق از واژگان، تعابیر، اصطلاحات و ساختار زبان مقصد. هراندازه که مترجم با زبان مبدا و مقصد آشنایی داشته‌باشد، زبان شعر و ادب در هر زمان و در هر فرهنگ به عنوان یک مولّفه‌ی کاملاً مستقل نیازمند تخصّص و مهارت است. در پژوهشِ حاضر یکی از غزل‌های حافظ با مطلعِ «مزرع سبز فلک دیدم و داسِ مه نو...» در پنج ترجمه‌ی انگلیسی از مترجمان فارسی​زبان، یعنی شهریار شهریاری و عبّاس آریان‌پور و انگلیسی​زبان، یعنی ویلبرفورس کلارک، پل اسمیت، رابرت بلای و لئونارد لویسون به صورت هم​زمان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته​است. در این پژوهش از نظریه‌ی آنتوان برمن برای تحلیل ترجمه​ها بهره​برده و با استفاده از نظریه‌ی تحریف‌های معمول در ترجمه‌ی متون ادبی، ترجمه​ها مورد نقد و تحلیل قرار داده شده​است. اگر چه تصوّر غالب این است که مترجمان فارسی​زبان فهم بهتری از شعر حافظ دارند، امّا پس از بررسی و تحلیل ترجمه​های این مترجمان، عیوب ترجمه‌ی آن‌ها که ناشی از دانش ناقص ادبی و اطّلاعات ناکافی آن​ها از زبان هنری حافظ بود، آشکار شد. مترجمانِ ​انگلیسی​زبان اغلب به متنِ مبدا پایبندتر بوده​اند، امّا گاهی تلاش کرده​اند با جایگزین کردن برخی مولفه‌ها شعر حافظ را به فرهنگِ زبانِ مقصد نزدیک​تر کنند.واژه‌های کلیدی: آنتوان برمن، ترجمه‌ی دیوان حافظ، مترجمان انگلیسی​زبان، مترجمان فارسی​زبان، نقد ترجمه.*استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه shirin.razmjoo@gmail.comتاریخ دریافت مقاله: 24/2/99                تاریخ پذیرش مقاله: 12/5/99[i] این مقاله مستخرج از طرح پسادکتریِ نگارنده با عنوانِ «بررسی، مقایسه و آسیب‌شناسی ترجمه‌ی فارسی‌زبانان و انگلیسی‌زبانان از غزل‌های حافظ» است که در مرکز حافظ‌شناسی در بخشِ کرسیِ پژوهشی حافظ، با راهنمایی‌های ارزنده‌ی دکتر کاووس حسنلی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز و با حمایت «صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور» (iran national science foundation: insf) انجام پذیرفته است.