جایگاه و کارکرد شعر و اندیشه‌ی سعدی در منظومه‌ی فکری مرتضی مطهری

فعالیت‌های ادبی مرتضی مطهری را غالباً در پیوند با حافظ در آثاری چون تماشاگه راز، آیینه جام و عرفان حافظ می‌شناسند. برهمین‌مبنا، تحقیقات صورت‌گرفته، بیشتر به جایگاه حافظ در نظام فکری مطهری معطوف است؛ اما تعمق در سایر آثار، نشان‌دهنده‌ی توجه ویژه‌ی مطهری به بزرگان زبان و ادبیات فارسی و به‌صورت اخص سعدی شیرازی است. مطالعه‌ی برداشت‌های مرتضی مطهری از سعدی و متقابلاً، کارکرد آثار سعدی در منظومه‌ی فکری مطهری، مسئله‌ی اصلی تحقیق حاضر است. بدین منظور آثار غیر ادبی مطهری که در نگاه نخست پیوند نسبتاً ضعیفی با ادبیات فارسی برقرار می‌کند، به‌صورت دقیق بررسی محتوایی شده است. همچنین، گزاره‏هایی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم، اندیشه‏های سعدی را به ذهن متبادر می‏کند، باتوجه‌به شاخصه‏های فکری و جهت‌گیری‏های فلسفی مطهری، طبقه‏بندی و تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مطهری در اثنای جدی‌ترین و بنیادی‌ترین مباحث سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک، از شعر و اندیشه‌ی سعدی شیرازی استفاد کرده است. بااین‌حال، تبلور آرای سعدی و بازتاب اندیشگانی محتوای آثار او در سخن مطهری، به‌معنای پذیرش مفاهیم و معانی مورد نظر سعدی و تایید منطبق با شرح پذیرفته‌شده‌ی آن نیست، بلکه در پاره‌ای از موارد، با انتقادهای جدی همراه است. بر این اساس، مطهری دریافت‏های معمول را از زاویه‏ای مخالف به چالش کشیده است. در تحلیل نهایی، برایند حاصل از تایید سعدی یا انتقاد به برخی از ابعاد شعر و اندیشه‌ی او، بیش از هر چیز ناظر بر پویایی، اثربخشی و کارکردهای سیاسی‌اجتماعی استاد سخن در دوران معاصر است.

The Place and Function of Sa’di’s Poetry and Thought in morteza Motahari’s Intellectual System

The Place and Function of Sa’di’s Poetry and Thought in morteza Motahari’s Intellectual SystemAbstract:Martyr Morteza Motahari’s literary activities are often associated with Hafiz The Watcher of the Secret, the Mirror of the Cup, and Hafiz’s Mysticism and accordingly research has often focused on Hafez’s place in his intellectual system. But contemplation of other works of the diagram is a special attention of the martyrs of the Persian language and literature, especially Saadi Shirazi. Studying morteza Motaharis Implications of Saadi and the Functioning of Saadi’s Works in morteza Motaharis Discourse. For this purpose, the nonliterary works of Shahid Motahhari, who at first glance have nothing to do with Persian literature, have been studied. The results show that among the most serious and fundamental political, social and ideological issues, Motahhari has used Saadi Shirazi’s poetry and thought. Saadi’s role is also identified within one of the most important contemporary socialpolitical currents.