گسست گفتمانی و تولید نمایه‌‌های معنایی درخشان ویژگی سبکی شعر سپید شاملو

شعر سپید شاملو در میان سپیدسرایان فارسی، برجستگی درخور توجهی یافته است و این برجستگی چنان آشکار است که بسیاری می‌گویند: شاملو راهی را که خود رفته، به دیگران نشان نداده است. پرداختن به عوامل این برجستگی، مسئله‌ی پژوهش حاضر است؛ با طرح این پرسش‌ها که کدام ویژگی سبکی، شعر او را از دیگر سپیدسرایان متمایز کرده است و نقطه‌ی کانونی در زیبایی‌شناسی شعر او چیست، به بررسی برخی از وجوه مسئله‌ی مذکور می‌پردازیم. برای اثبات این فرض که از عوامل تمایز سبکی شعر شاملو، گسست گفتمانی، درآمیختن گفتمان‌های متقابل و تولید نمایه‌های معنایی درخشان است، اشعاری از دیگر سپیدسرایان (منوچهر آتشی، بیژن جلالی، طاهره صفارزاده و مفتون امینی) بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در تبیین ویژگی‌های سبکی برجسته‌ی شعر شاملو و توصیف فرایند زیبایی‌شناسی آن، دو نکته حائز اهمیت است؛ نخست اینکه در این فرایند، نوعی از گفتمان به گفتمان دیگر تبدیل می‌شود. نکته‌ی دوم اینکه در هر شعر، یکی از حواس پنج‌گانه مرکزیت دارد و چگونگی تعامل آن با دیگر حواس بیرونی و درونی، سبب ایجاد نمایه‌های منحصربه‌فرد شده است و فرایند زیبایی‌شناسی شعر را رقم می‌زند. بررسی نمونه‌ها نشان می‌دهد که تغییر و توسعه‌ی معنا در طی فرایندهای گفتمانی، ایجاد گسست گفتمانی، درآمیختن گفتمان‌های متقابل و تولید نمایه‌های معنایی درخشان که حاصل کارکرد چندگانه‌ی لایه‌ی حسی‌ادراکی است، ویژگی‌های سبکی هستند که چگالی معنایی شعر سپید شاملو را بیشتر کرده و شعر او را در میان سپیدسرایان برجسته کرده است. می‌توان گفت آن دسته از شعرهای شاملو که نشان‌دهنده‌ی سبک فردی اوست یا در اصطلاح سبک‌شناسی، اثر انگشت او را داراست، به‌دلیل برجستگی همین ویژگی‌هاست.