مجموعهالشعرای فضلی نمنگانی و تبیین اهمیت آن در نگارش تاریخ شعر فارسی در ماوراءالنهر
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
خدایار ابراهیم
|
|
منبع
|
شعرپژوهي - 1400 - دوره : 13 - شماره : 2 - صفحه:1 -28
|
|
چکیده
|
عبدالکریم فضلی نمنگانی (فوت پس از 1822م) تذکرهنویس ماوراءالنهری است که با تالیف تذکره‌ی مجموعهالشعرا، نقش بارزی در تاریخ شعر فارسی ایفا کرده است. مسئله‌ی اصلی پژوهش این است که فضلی کیست و تذکره‌ی وی چه اهمیتی در نگارش تاریخ شعر و ادب فارسی در ماوراءالنهر دارد؟ دیدگاههای انتقادی تذکرهنویس در کدامیک از رویکردهای سنتی نقد ادبی قرار میگیرد و دارای چه ویژگیهایی است؟ بررسی تذکره و اسناد مکتوب این دوره، بر اساس تحلیل محتوا و با استفاده از دستاوردهای ژانری، نشان داد فضلی، ملکالشعرای دربارِ امیر شاعر و هنردوستِ خوقند است که به فرمان وی، نخستین تذکره‌ی منظوم عصریناحیهای دوزبانه‌ی فارسی و ترکی (ازبکی) را در ماوراءالنهر سروده است. این تذکره تنها منبع منحصربهفرد تحقیق در تاریخ تحولات شعر فارسی در منطقه است که تذکرهنویس آن را در شرح‌حال 93 شاعر محیط ادبی خوقند و مناطق مرتبط با آن تدوین کرده است. دیدگاههای انتقادی فضلی در تذکره، فرصتی برای پژوهشگران نقد ادبی ایجاد کرده است تا بتوانند ارزیابیهای سنجشگرانهی صاحب تذکره را ذیل چهار رویکرد «تاریخی‌تحلیلی، اخلاقی، سیاسی‌اجتماعی و بلاغیجمالشناسانه» مطالعه کنند و در خلال آن، با شاخصهای نقد ادبی در این دوره آشنا شوند. این تذکره، سرشار از نکات ارزنده درباره‌ی تاریخ شعر و ادب فارسی در ماوراءالنهر سده‌ی نوزدهم میلادی است.
|
|
کلیدواژه
|
تذکرهنویسی ادبی فارسی، فضلی نمنگانی، ماوراءالنهر، مجموعهالشعرا
|
|
آدرس
|
دانشگاه تربیت مدرس, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
hesam_kh1@modares.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|