سیر تحول مفهومی واژه خود در منطق‌الطیر بر اساس فرایند فردیت

واژه‌ی خودیا خویشتن در دو حوزه دستور زبان فارسی و روانشناسی کاربرد فراوانی دارد. خود به همراه خویش و خویشتن در دستور زبان فارسی به عنوان ضمیر مشترک به کار می‌رود و در روانشناسی یونگ، خود مظهر تمامیت است. از آنجا که واژه‌ی مذکور در نتیجه‌ی منطقالطیر عطار نقش فراوان دارد و همچنین قابل تاویل بر مبنای نظریات روان‌شناختی یونگ است، در این مقاله تلاش بر آن است تا با رویکردی توصیفی – تحلیلی سیر تحول مفهومی آن براساس فرایند فردیت بررسی و تحلیل گردد. مطابق نتایج، در منطق‌الطیر دو نوع خود (خود سایه‌ای و خود کهنالگویی) می‌توان دریافت نمود که ناظر به دو جنبه‌ی جسم و روان است. خود سایه‌ای (ضمیر مشترک) در پایان منطق‌الطیر همانند سی مرغ تحول یافته ‌است؛ زیرا احساس این همانی یا یکی شدن با الگوی اصلی (سیمرغ) را در انسان برمی‌انگیزاند و بدین وسیله واقعیت ( تمامیت) را تحقق‌پذیر میسازد. وحدتی که از نظر عطار و روانشناسی نوین نیمه تمام است نه کمال مطلق؛ زیرا کمال مطلق تنها در خداوند تحقق می‌یابد. هم از نظر یونگ و هم از نظر عطار هدف سیر فردانیت کمال نیست، بلکه کامل شدگی است.خود حاصل وحدت سی مرغ (خودآگاه یا خود سایه‌ای) و سیمرغ (ناخودآگاه ) است. عطار این مفاهیم فلسفی – عرفانی را در قالب تصاویر نمادین در منطق الطیر بازآفرینی نموده است. این فرایند (فردیت) سبب میشود تا آشفتگیها و نابسامانیهای ناشی از جدایی دو ساختار روان و جسم از بین برود.

The Conceptual Evolution of the self (khod) in ManṭiquṭṬayr

Abstract   The term self is frequently used in Persian grammar and psychology.  Self  (khod), the word you (kheesh)  and the word yourself (Kheeshtan) are used as a common pronoun in Persian grammar; in the psychology of Jung self represents integrity. The word has a significant role in ’Attar’s logic and can be analyzed based on Jung’s psychological theories. In this paper, we analyze the process of conceptual development based on the individuality process.  .It is argued there are two types of self—shadow and archetypal self that can be seen in two aspects of body and soul. The shadow (the common pronoun) is transformed at the end like the thirty birds, since this feeling of unity  like Simorgh is aroused in human beings, thereby realizing reality (unity and integrity). The unity  is incomplete according to  ’Attar and modern psychology because absolute perfection is realized only in God, and Simorgh is only part of the self (collective unconscious), not all of it. For both Jung and ’Attar, the goal of individuality process is not perfection. Self is the result of the unification of the thirty birds (selfconscious or shadow) and Simorgh (unconscious). Attar has recreated these philosophicalmystical concepts in theform of symbolic images in ManṭiquṭṬayr..