تحلیل نوستالژیِ وطن در میراثِ شعری بانوی تاجیک، گل‏رخسار صفی‏ اوا

گل‏رخسار صفی‏ اوا (تولد 1947م) یکی از برجسته ‏ترین نمایندگان ملی‏ گرایِ شعرِ معاصر تاجیک است. وی با قرار گرفتن در فضای ناسیونالیسم فرهنگی و پناه بردن به خاطرات قومی ملی، حسِ نوستالژیک عمیقی در مخاطب نسبت به گذشتۀ مشترک ایجاد می‏کند. مسئلۀ اصلی پژوهش این است که شاعر در مسیر تحول اندیشگانی خود از دوران شوراها تاکنون (2016م)، چه تعریفی از وطن در ذهن خود داشته و این مفهوم چگونه در دیوان وی منعکس شده است؟ تحلیل اشعار شاعر براساس میراث بنیادهای نظری مکتب رمانتیسم نشان داد که شاعر سه مفهوم متفاوت و در عین حال درهم‏ تنیده از وطن در دستگاه اندیشگانی خود دارد: جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی. شاعر در وطن جغرافیایی دلبستگی خود را به زادگاهش به ‏تصویر کشیده است. این تلقی از «وطنِ خرد»، جزئی جدانشدنی از جهان‏ وطنی سوسیالیستی در قاب اتحاد جماهیر شوروی بود که «وطنِ بزرگ» نامیده می‏شد. شاعر در وطن تاریخی که در دهۀ شصت و هفتاد سدۀ بیستم میلادی در ادبیات تاجیک رواج یافت، به تاریخ پیدایش قوم خود مراجعه کرد و مفهوم گسترده‏ای را که فرهنگ شورایی از آن گرفته بود، به وطن خود بازگرداند. شاعر در وطن فرهنگی که باید آن را ویژۀ دستگاه اندیشگانی این شاعر دانست و نگارنده در هیچ اثر دیگری نمود آن را نیافته است با تکیه‏بر شاهنامه به تلقی جدیدی از وطن دست می‏یازد. در این تلقی که ارتباط وثیقی با وطن تاریخی دارد، تمام فارسی‏زبانان در جایی به نام شاهنامه جا می‏گیرند و هم‏وطن می‏ شوند.

Nostalgia in the Poetry of Gulrukhsor Safieva

Abstract Gulrukhsor (1947 ) is one of the most prominent representatives of nationalism in contemporary Tajik poetry. By experiencing cultural nationalism and by taking refuge in national and ethnic memories, she creates a deep sense of nostalgia in the addressee towards the past. This paper is an attempt to find out what definition of homeland she has expressed in her poetry from the time Soviet Union until now. Based on the tenets of Romanticism, the analysis of her poems showed that the poet has had three different and interrelated concepts of homeland in mind: geographical, historical and cultural. In her geographical homeland, she inclines towards the nation. This notion of homeland was an inseparable part of the cosmopolitan socialist framework of the Soviet Union, called the great homeland. Regarding her historical concept of homeland as outlined in Tajik literature in the 19601970th, the poet has referred to the historical genesis of her ethnic group to rehabilitate it. Finally, in her cultural homeland, which is special to her mentalideational system, the poet achieves a novel conception of homeland according to the teachings of Shahnameh not found in any other writing. Thus, all Persian –speakers come together in Shahnameh and become compatriot.