بازتاب اجتماعیات در شعر غنایی قرن ششم (برپایه اشعار سنایی، انوری، خاقانی و نظامی)

در قلمرو شعر، نوع غنایی، کهن‌ترین شکلی است که شاعر در آن خویشتن خویش را به تصویر می‌کشد و ضمن آن به بیان عواطف شخصی خود از زندگی و جهان می‌پردازد و شاعر ساختار ذهنش را در قالب یک اثر ادبی به جامعه عرضه می‌دارد. واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی متن جامعه به صورت بازتاب‌های عینی اما جزئی و پراکنده کمابیش در آثار ادبی یافت می‌شود. خوانش اجتماعیات در شعر بازخوانی شعر یک دوره یا اشعار یک شاعر، در جهت تحلیل دغدغه‌های اجتماعی آن دوره است. از آن جا که قرن ششم جریان‌های مختلف سیاسی، اجتماعی جامعه و ازجمله شاعر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، شعر بستر مناسبی برای ترسیم این دگرگونی‌ها می‌شود. نگارنده بر آن است تا با نگاهی مقایسه‌ای و به شیوه‌ی توصیفیتحلیلی به بررسی مسائل اجتماعی این قرن در اشعار سنایی، انوری، خاقانی و نظامی بپردازد تا با شناخت طبقات، ارزش‌ها و جریان‌های این عهد به تصویری روشن از واقعیت‌ها و بینش‌های حاکم بر ذهن جامعه و شاعر دست یابد. نتیجه ی پژوهش بیانگر آن است که مشکلات سیاسی و اجتماعی غالباً بنیاد اندیشه و جهت فکری و رفتاری مردم و شاعران را دستخوش تغییراتی کرده که مانع تکوین یک جهان بینی مستحکم درآنان شده است.

Reflection of Social Affairs in the Lyric Poetry of Sixth Century (Sanai, Anvari, Khaghani and Nezami)

AbstractIn the realm of poetry, lyric is the oldest form in which the poet depicts himself, while expressing personal emotions and spiritual reflections on life and the world. The poet presents his mental structure in the form of a literary work to the community.  The social and cultural realities of the society are found in the form of objective, though minor and diffuse, reflections in literary works. Analyzing social affairs in poetry of a certain period or a specific poet shows the social concerns of that period. Since the sixth century is one of the turbulent periods in Iranian history, and many political and social events in this era affected the society, poetry is a good platform to observe these happenings. This research seeks to present a comparative and descriptiveanalytical approach to the study of the social problems of this century in the poetry of Sanai, Anvari, Khaghani, and Nezami. Studying the different classes, values, and events of this period gives a clear picture of the realities, aspirations and insights into the minds of the poets and of society and. The result of the research shows that the political and social problems of the time have often affected poets, people’s behavior and intellectual currents but these problems have prevented them from the creation of a strong worldview.