مولفه‌های معناباختگی در شعر کتیبه مهدی اخوان ثالث

یکی از جریان‌های ادبی که متاثر از اتفاقات سیاسیِ اروپای قرن بیستم است، معناباختگی است. این جریان، نخست در تئاتر فرانسه پدید آمد و به‌ سرعت در اروپا منتشر شدو بعداز مدتی بر دیگر گونه‌های ادبی تاثیر گذاشت. روشنفکران نوگرای ایرانی تقریباً هم‌زمان با رواج آن در اروپا، به آن علاقه‌مند شدند و در قالب ترجمه، شاهکارهای آن را به جامعه‌ی  ایران شناساندند. تحت‌تاثیر رویدادهای سیاسی دهه‌های سی و چهل خورشیدی، شرایط جامعه در ایران نیز به‌گونه‌ای پیش رفت که آثاری با رویکرد معناباخته پدیدار شدند. یکی از شاعرانی که در آن دوره به این رویکرد علاقه مند شد، مهدی اخوان ثالث است. در این مقاله ابتدا به زمینه‌های فکری و بستر تاریخی معناباختگی در ادبیات غرب پرداخته‌، معنای واژه‌ی (absurd) و مفهوم و مصداق آن را در ادبیات اروپا بازبینی کرده ایم؛ سپس مولفه‌ها‌ و مبانی کارکردی این مکتب را در ادبیات برشمرده‌ایم. در قسمت بعدی مقاله سراغ شعر کتیبه اخوان رفته ایم و شرایط اجتماعی سیاسی ایران را در دهه‌های سی و چهل به عنوان زمینه‌ی  تاریخیِ سرودن این شعر بررسی کرده ایم و در قسمت پایانی مولفه‌های جریان معناباختگی را در شعر کتیبه برشمرده و به شرح تفصیلیِ آن پرداخته‌ایم. بازنگری هانشان می‌دهد اخوان ثالث در زمان سرودن کتیبه با این جریان آشنا بوده و تقریباً همه‌ی مولفه‌های آن را به کار برده‌است.

Absurdity in Akhavan Sales’ Poem "Inscription" (Katibeh)

ABSTRACTThe theater of the absurd, with its roots in French theater, is one of the literary traditions influenced by the political events of the 20th century Europe. Fast spreading all over Europe, its effects were evident on other literary forms. At the same time, Iranian intellectuals developed an interest in it and introduced its masterpieces in translations to the Iranians. Having been influenced by the political events of the 1330s and the 1340s, absurdist works began to emerge in Iran too. Mahdi AkhavanSales was one of the early practitioners who tried his hand at this new form. This article deals with the intellectual and the historical backgrounds of absurdism in western literature, the meaning of the word ‘absurd’ and its place in the European literature, and its features and implications. In the following part, the sociopolitical situations of the 1330s and the 1340s, which are the historical background to Akhavan’s "Katibeh", are presented. The third part is dedicated to identification and an indepth analysis of the absurdist features of this poem. Finally, it is concluded that Akhavan was quite familiar with this tradition and has almost used all its features in "Katibeh".