جریان شعر زبان در دهۀ هفتاد، با تاکید بر شعر رضا براهنی

در دهه‌ی هفتاد خورشیدی، جریان هایی در شعر فارسی ظهور کردند که شعر آن هاهم از نظر زبان و بیان و هم از نظر محتوا، با شعر دوره های گذشته به کلی متفاوت بود. وجه مشترک همه‌ی جریان های شعری دهه‌ی هفتاد، فراروی از زبان و بیان متعارف شعر فارسی بود. یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین جریان های شعری دهه‌ی هفتاد، «جریان شعر زبان»، به راهبری رضا براهنی بود. در این پژوهش، ابتدا نظریه‌ی زبانیت براهنی را به اختصار معرفی کرده ایم و سپس از خلال دیدگاه های جدید وی، مولّفه‌های اصلی شعر زبان را به دست داده ایم. مهم ترین مولّفه های شعر زبان عبارتند از: نحوگریزی، معنی زدایی، چندصدایی، جابه جاسازی پرتابی و... . پس از ارزیابی شعر براهنی، به عنوان نماینده‌ی شاخص این جریان، به نتایجی دست یافته ایم؛ از جمله این که در شعر براهنی نیز مانند نیما و شاملو، میان نظریه‌ی شعری و اجرای شعری شکاف‌هایی وجود دارد. دیگر این که این جریان شعری می توانست با زدودن کهنگی از زبان شعر و متناسب کردن آن با شرایط و اقتضائات زمانه، شعر نوِ فارسی را در مسیر بهتری قراردهد؛ اما با تندروی هایی، ازجمله تاکید افراطی و غیرمنطقی بر معنازدایی و تخریب و از هم‌گسیختگی زبان، این فرصت طلایی از شعر معاصر فارسی گرفته شد.

Language Poetry Trend in the Seventies: Reza Baraheni’s Poetry

ABSTRACTDuring 1990s, certain trends appeared in Persian poetry, which were generally different in terms of both language and method of expression and content from those from the previous periods. The common aspect of all the poetical trends from the 1990s was transcending beyond the common and normal language and expression of Persian poetry. One of the most important and most influential poetic trends from 1990s was “the Language poetry” trend, pioneered by Reza Baraheni. In this study, the Language Poetry trend is analyzed. The theory of “linguality” proposed by Baraheni is briefly introduced, in the first place, followed by figuring out the main indicators of Language poetry from among his viewpoints. The most important indicators of the language poetry are syntactical discordance, desemanticization, multiphonicity, projective dislocation, polylogia or lingual lunacy and so forth. It is argued that there is a gap between poetical theory and poetical implementation in the poetry of Baraheni as in Nima and Shamlu.