بررسیِ سوگندهای سعدی در پرتوِ پارادایم بازی‌های زبانی

سوگند گزاره ای است اعتقادی / درونی با رویکرد ایجابی و مبتنی بر آیین ها، باورها و نیز کُنش های ایمانی و عاطفی که گونه های آن در منابعِ دینی، متون تاریخی و دیوان شاعران بسیار است. رایج ترین نوعِ آن در آثار شعرای پارسی گوی در قالبِ «سوگندنامه»ها / «قسمیّه» بازتاب یافته است، چنان که نمونه های آن را از دیرباز در دیوانِ شاعرانی چون فردوسی، نظامی، ظهیر فاریابی و... می توان دید. با وجود این، هستند شاعرانی که اشعار آن ها چندان عرصه‌ی «سوگندنامه» های متداول نیست امّا در عینِ حال سوگندهای بسیاری را بر زبان می رانند. شیخِ اجلّ، سعدی یکی از این شاعران است که آثارش به ویژه غزل های او دارای سوگندهای متنوع و متکثر است. در میانِ مجموعه آثار سعدی، بوستان دارای سوگندهای انگشت شمار با کارکردی ایدئولوژیک است، و گلستان، چندان عرصه‌ی سوگند نیست و شمارِ سوگند در آن از یکی دو مورد برنمی‌گذرد، امّا غزلیّات مشتمل بر سوگندهای بسیار است. غالبِ این سوگندها در اسلوبِ هنریِ سعدی، دارای صبغه‌ی زمینی/ عاطفی و از نوعِ سوگندهای عاشقانه است. گفتارِ حاضر با تمرکز بر آثارِ سعدی و در پیوندِ با «بازی های زبانی» می کوشد کارکرد سوگندهای غزل او را بررسی و کیفیّت و تمایز آن را در مقایسه با بوستان و گلستانِ شیخِ اجل برنماید. واژه های کلیدی:

Saadi’s Swearing in the Light of the Paradigm of Language Games

An oath is an ethical and internal solemn promise with a causative arproach affected by rites and beliefs as well as by both emotional and religious practices of which a variety of different literary genres have been found in religious sources (books), historical texts and poetical works (Divan) of most poets. The most common types of it, has been reflected among the Persian poets in the form of "written oaths" or "offidatives". So that, a variety of these genres would be seen in most poetical works and books of other poets. However, there are many poets whose poems lack a considerable amount of such oaths, yet they take many oaths (verbally). SheikheAjal, Saedi, is one of those poets whose works involve a variety of sereval oaths especially in his Ghazal (lyrics). Amony his works, "Boostan" has got very limited oaths, but "Golestan" as it was expected does not have enough oaths and it does not exceed more than two. On the contrary, his lyries contain a large amount of oaths. In Saedi’s artistic style, most of these oaths have both terrestrial and emotional manifestation, and are mainly romantic ones. In other words, the fraquency of both emotional and romantic oaths in Saedi’s words are more than his religious and ideological oaths. The present stady focusing on Saedi’s works and in connection with “lingual enactment” a ttempts to investigate the function of oaths taken in his (Ghazal) lyrics and to compare its quality with SheikheAjal’s other poems and written works.