بررسی صور خیال شعر نابینایان با تاکید بر شعر شوریده شیرازی و مهین زورقی

صور خیال شعر شاعران نابینا، از موضوعاتی است که تاکنون مورد توجّه، نقد و بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله، صور خیال این شاعران با توجّه به محرومیتشان از درک زیبایی‌های بصری، در روشی توصیفیتحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. مبنای این پژوهش دیوان شوریده شیرازی و سه دفتر منتشر شده مهین زورقی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که آیا میتوان برای حواس دیگری غیر از بینایی در بر ساختن صورت‌های خیالی در شعر فارسی نقشی قائل شد؟ این تحقیق با نگاهی به تاثیر حواس گوناگون بر تصاویر شعری نابینایان و میزان بهره‌گیری آنها از این حواس، سهم عناصر دیداری و غیر دیداری و لایه‌های پنهانی شعر یک نابینا و تاثیر نابینایی بر شعرشان را نقد و تحلیل کرده است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد شاعران نابینا در به‌کارگیری مفاهیم حسی و رنگ‌ها در صور خیال، تفاوت عمده‌ای با بینایان ندارند؛ امّا برای جبران فقدان حس بینایی میکوشند از ظرفیتهای حواس دیگر بهره گیرند. از این رو بسامد برخی از عناصر خیالی چون حسآمیزی و کنایه در شعرشان بیشتر است. عدم تنوّع رنگ، برجستگی برخی اعضا چون دست و زبان و ابهام در صورخیال از ویژگیهای بارز صورخیال شعر نابینایان است.