عوامل موثر بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی: تحلیل پدیدار شناسانه‌ ویژگی‌های یادگیرنده

یادگیرنده به عنوان یکی از عوامل اصلی تعیین‌کننده موفقیت و اثرگذار در یادگیری الکترونیکی معرفی شده است زیرا ماهیت یادگیری الکترونیکی، یادگیرنده محور است و او مسئول یادگیری خود است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، شناسایی ویژگی‌های موثر یادگیرنده بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی بود. متناسب با این هدف، رویکرد پژوهش کیفی و راهبرد پدیدارشناسی اتخاذ شده است. اعضای هیات علمی و مدرسان دوره‌های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌ها، جامعه این پژوهش بوده‌اند. مشارکت‌کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، انتخاب شدند و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده‌ها تا دستیابی محقق به اشباع نظری، اقدام شده است و در مصاحبه دوازدهم، اشباع نظری حاصل شده است. یافته‌ها با استفاده از روش کدگذاری تحلیل محتوای کیفی، در سه مرحله کد، خرده‌مقوله و مقوله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های حاصل از دوازه مورد مصاحبه، تعداد 102 کد، 13 خرده‌مقوله و 6 مقوله شامل «محور بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «تعامل یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «ارزیاب بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «سواد یادگیرنده»، «خودراهبر بودن یادگیرنده» و «ویژگی‌های روان‌شناختی یادگیرنده» حاصل شد. با توجه به یافته‌های پژوهش، مدیران و برنامه‌ریزان دوره‌های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌ها باید به نقش یادگیرنده در موفقیت و اثربخشی یادگیری الکترونیکی دانشگاهی توجه ویژه‌ای داشته باشند.

factors affecting the effectiveness of e-learning:phenomenological analysis of learner characteristics

learners have been introduced as one of the main determinants of success andeffectiveness in e-learning courses because the nature of e-learning is learnercenteredand they are responsible for their own learning. therefore, the aim ofthis study was to identify the learner characteristics that are effective in elearning.to this end, a qualitative research approach and a phenomenologicalstrategy were adopted. faculty members and instructors of e-learning courses inuniversities constituted the statistical population of this research. participantswere selected using criterion-based purposeful sampling method. data wascollected through semi-structured interviews until the twelfth interview in whichtheoretical saturation was achieved. the obtained data was analyzed firstqualitatively through content analysis in the three stages of coding,subcategorizing, and categorizing. based on the findings of the twelve interviews,102 codes, 13 subcategories and six categories were found, including “thelearner-centered in the e-learning process”; “learner interaction in the e-learningprocess”; “learner as assessor in the e-learning process”; “learner's literacy”;“self-directed learner”; and “psychological characteristics of the learner”.according to the research findings, managers and planners of e-learning coursesin universities should pay special attention to the role of the learner in the successand effectiveness of university e-learning courses.