احادیث نبوی و کارکردهای آن در نهج‌البلاغه

هر متن ادبی، برآمده از ساختار متن قبلی و برآیند تعامل و وابستگی در دو ساحت ساختاری و معنایی و معرّقی از نقل قول ها به شمار می رود، نهج البلاغه به اعتبار یک متن، حاوی بینامتنی قرآنی، احادیث نبوی و اشعار عرب است. ازآنجاکه بینامتنی به سه گونۀ اجترار، امتصاص و حوار تقسیم می شود، برای پاسخ به این پرسش که بینامتنی احادیث نبوی در نهج البلاغه از کدام نوع است، در این مقاله ابتدا کلام رسول خدا(ص) و یادکردهای سیرۀ او از نهج البلاغه استخراج شده و نوع بینامتنی آن ها مشخص شده است و سپس کارکردهای احادیث رسول خدا(ص) مورد بررسی قرار گرفته است . آنجا که حضرت همگان را با بیان «وَاسْتَنُّوا بِسنتهِ فَاِنَّهَا اَهْدَی السُّنَن » به پیروی از سنت رسول خدا(ص) دعوت می کنند، کارکرد ترویجی ظهور می کند؛ و زمانی که فرمان پیامبر (ص) در جملۀ «غَیرُوا الشَّیبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْیهُودِ» را تابع اوضاع ویژۀ دوران پیامبر(ص) معرفی می کند، ما را به اسباب الحدیث برای فهم احادیث توجه می دهد؛ و آنگاه که برای فهم فتنه در آیۀ اول سورۀ عنکبوت به کلام پیامبر(ص) اسناد می کند، ما را به کارکرد تفسیری رهنمون می کند و رجم زانی توسط رسول خدا(ص) و سپس نماز خواندن بر جسد او را پایۀ احتجاج خود در برابر خوارج قرار می دهد تا کار کرد احتجاجی روایت را نشان دهد. بدین ترتیب نگارنده نشان داده است آوردن سخن و سیرۀ رسول خدا(ص) در نهج البلاغه، کارکردهای ترویجی ، فقه الحدیثی ، تفسیری ، جدلی و استدلالی و اقناعی دارد