نقد سندی و دلالیِ روایات ناظر بر ضمیرفاعلی در فعلِ «جَعلا» در آیۀ 190 سورۀ اعراف

تفاوت دیدگاه‌های تفسیری می‌تواند ناشی از تفاوت در تشخیص اسم ظاهری باشد که ضمیر فاعلی جایگزین آن شده است. گاه تعیین این اسم ظاهر، تابع روایاتی که مفسر بر آن تکیه کرده است.برای نمونه،مفسران درخصوص ضمیرفاعلی در فعل «جَعلا» در آیۀ 190 سورۀ اعراف(فَلَمَّا آتاهُما صالِحاً جَعَلا لَهُ شُرَکاءَ فِیما آتاهُما فَتَعالَى اللَّهُ عَمَّا یشْرِکون‏)،تفاسیر مختلفی ارائه کرده‌اند. برخی مفسرانضمیر در این آیه را جایگزین دو اسمِ آدم(ع) و حوا دانسته‌اند،برخی ضمیر راجایگزین قریش ودسته‌‌ای دیگر نیز ضمیر را جایگزین نوع انسان (دو جنس مذکر و مونث) می‌‌دانند. بر این اساس، پژوهش حاضربا روش توصیفی‌-تحلیلی و رویکرد کتابخانه‌ای، ضمن بررسی دیدگاه مفسرانی که ضمیر در فعل جَعلا را جایگزین آدم(ع) و حوا دانسته‌اند،به نقادی مستندات روایی آنان پرداخته و درنهایت به این نتیجه رسیده است که این دسته از روایات به‌لحاظ سندی و محتوایی، با نقدهای جدی مواجه‌اند.

criticism of isnad and content of traditions regarding the reference of the pronoun of the verb ja’alā in quran 7:190

introductionthere are verses in the qur’an in which pronouns appear instead of nouns. in some cases, the difference in the interpretation views of the commentators can be caused by the difference in the recognition of this apparent name. sometimes, the determination of the name of appearance depends on the traditions that the commentator relied on. for example, some commentators, citing some hadiths, have considered the pronoun in the verb ja’ala in quran 7:190 (surah al-a’raf) falammā ātāhumā ṣāliḥan ja’alā lahū shurakā’a fīmā ātāhumā fata’ālā allahu ’ammā yushrikūn (then when he gave them a healthy [child], they ascribed partners to him in what he had given them. exalted is allah above [having] any partners that they ascribe [to him]!) to replace the two nouns adam (as) and hawa. the content of these hadiths conflicts with the issue of the infallibility of the prophets, so evaluating the correctness and inaccuracy of the isnad and content of these hadiths can be a evaluation to measure their credibility. materials and methodsthe present research tries to use the descriptive-analytical method and library approach while examining the commentator’s point of view that the pronoun in the verb ja’ala in quran 7:190 replaces the two nouns of adam’s appearance and hawa have known, to do isnad and content criticism of their traditional isnads. in this way, firstly, the transmitters of the chain of traditions are examined from the point of view of eminent scholars, and the isnad status of the traditions is evaluated using the knowledge of the hadith terminology, finally, the content of the traditions is criticized with conventional criteria.results and findingsstudies show that the active pronoun in the verb ja’ala in verse 190 of surah al-a’raf has been presented by commentators. some commentators, such as zamakhshari and beiḍawi, believe that the substitute for the pronoun ja’ala in this verse is quraysh. some like ţabrisi, faizkashani, ḥuwaizī, baḥrānī and ibn kathīr believe that the substitute for the pronoun ja’ala is the type of human (both male and female).