نقد و بررسی روایت «اِسقونی شربة من الماء» از منظر دانش‌های حدیثی

براساس منابع تاریخی‌روایی، یکی از سخنان به‌جای‌مانده از امام حسین(ع) در آستانۀ شهادت ایشان در روز عاشورا، عبارت «اسقونی شربة من الماء» به‌‌منظور «درخواست آب» توسط آن حضرت از دشمنان خود است. با وجود این، برخی در صحت انتساب این سخن به امام تردید کرده و آن را موضوع خوانده‌اند؛ چه اینکه ایشان این سخن را با روحیۀ عزتمند آن بزرگوار که در عباراتی همچون «هیهات منا الذلة» تبلور یافته، در تضاد دانسته‌اند. در رفع تعارض پیش‌آمده قابل ذکر است که این سخن در قریب‌به‌اتفاق منابع معتبر فریقین، به ثبت رسیده است. ابن‌سعد در طبقات، نخستین‌بار آن را با عبارت «عطش الحسین فاستسقى‏»، سپس دینوری با تعبیر «و عطش الحسین فدعا بقدح من ماء» و دیگران با دیگر عبارات مشابه، در آثار خود آورده‌اند تا سرانجام معاصران فراوانی ازجمله سید نعمت‌الله جزایری در الانوار النعمانیه و شیخ عباس قمی در نفس المهموم با اتباع از سید بن طاوس آن را نقل کنند. نظر به اینکه درخواست آب در راستای انجام تکلیف و رسالت الهی بوده و عزت و ذلت در اطاعت و یا نافرمانی از دستورات خداوند است، نیز بر مبنای استوارِ شیعی «لطف بودن وجود امام(ع)» و «وجوب حفظ نفس» گرچه تا زمانی اندک و متوقف بودن این دو بر آب طلبیدن توسط امام برهان مخالفان روایت بودن سخن مذکور ناتمام می‌نماید؛ از دیگر سو، این روایت با عرضه به سنتی فعلی و قولی از رسول خدا(ص) که مفید مضمون فوق است، تایید می‌شود؛ چه آنکه رسول خدا(ص) در این روایت به‌دنبال تشنگی خود و یاران، طلب آب کرده و فرموده است: «...هَلْ مِنْ مُغِیثٍ بِالْمَاءِ...» همچنین در سنجش این روایت با دلیل عقل درمی‌یابیم که نه‌تنها هیچ تضادی بین این دو وجود ندارد، بلکه عقل مستقل به‌واسطۀ اینکه این روایت خود حاوی اتمام حجت و هدایت بدین واسطه برای دین خداست، بر آن صحه می‌گذارد؛ آن‌سان که در سیرۀ عقلا آب طلبیدن برخلاف دیگر درخواست‌ها امری آمیخته با ذلت نیست.

review of the tradition “isqūnī sharbatan min al-mā’” (give me a sip of water) from the perspective of hadith sciences

introduction based on historical-traditional sources, one of the remaining sayings from imam hussein, peace be upon him, on the threshold of his martyrdom on the day of ashūrā, is the passage isqūnī sharbatan min al-mā’’, meaning ‘request for water’ by him from his enemies. some have doubted the attribution of this saying to the imam and have considered it a fabricated. in resolving the conflict, it is noteworthy that this saying has been recorded in almost all the reliable sources of both sects. and others, with other similar passages, have brought it in their works so that eventually many contemporaries quote it. given that the imam’s request for water was in line with the fulfillment of the divine duty and mission, and dignity and humiliation are in obedience or disobedience to god’s commands, also based on the shiite principle of ‘the kindness of the imam’s existence, and ‘the necessity of self-preservation’ from the other side, this tradition is confirmed by presenting it to a current and verbal tradition of the holy prophet of god, (pbuh) and his family, which is useful for the above content.