تضعیفات و توثیقات سهل بن زیاد در ترازوی داوری

سهل بن زیاد آدمی، ملقب به رازی، یکی از راویان کثیرالحدیث شیعه است. این راوی محضر امام جواد و امام هادی و امام حسن عسگری (ع) را درک کرده است. روایات زیادی از این راوی نقل شده است؛ مثلاً مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی بیش از 150 مورد بدون واسطه از سهل بن زیاد روایت کرده است. اما درخصوص وثاقت و عدم وثاقت ایشان اختلاف نظر وجود دارد. اهمیت این بررسی در آنجا خودش را نشان می‌دهد که اثبات وثاقت سهل بن زیاد یا عدم آن تاثیر مهمی در حوزۀ معارف اعتقادی و فقهی شیعه خواهد گذاشت. برای تحقق این هدف، از شیوۀ اسنادی و روش توصیفی‌تحلیلی و در مواردی از روش تطبیقی استفاده شده است. این تحقیق با تتبع در سخنان اندیشمندان و کتاب‌های رجالی به این حقیقت دست یافت که علت مهم تضعیفات واردشده از ناحیۀ علمای متقدم در مورد سهل بن زیاد بازتاب دیدگاه سختگیرانه و تعریف مضیق آنان در مورد «غلو» است؛ ولی علمای متاخر تعریفی موسع‌تر داشته و در مورد غلو با آنان دارای اختلاف نظر بوده‏اند. ازاین‌رو از وثاقت سهل بن زیاد دفاع کرده و او را مورد اعتماد دانسته و روایات نقل‌شده از سهل بن زیاد را پذیرفته‏اند. ازاین‌رو بر مبنای سختگیرانۀ متقدمین او اهل غلو شمرده شده، اما بر مبنای تعریف موسع متاخرین و معاصرین، او مورد وثوق و اطمینان است. این پژوهش طبق بررسی انجام‌شده دیدگاه دوم را منصفانه‌تر می‌داند و به صرف وجود سهل در سند روایت، نمی‌توان آن را بی‌اعتبار دانست.

sahl ibn ziyad’s weaknesses and validations in the scale of arbitration

sahl ibn ziyad adami, nicknamed razi, is one of the transmitters of many shia hadiths. this transmitter has understood the presence of imam javad, imamhadi, and imam hasan asgari (pbuh). many traditions have been narrated fromthis transmitter; for example, kuleini narrated more than 150 cases directly fromsahl ibn ziyad in his kafi book. however, there is a difference of opinionregarding their reliability and lack of reliability. the importance of this studyshows that despite the fact that sahl ibn ziyad is one of the transmitters of manyhadiths and many hadiths have been narrated from him in k fī book, most of thejurists have weakened sahl ibn ziyad and do not trust his hadiths beforemuhaqiq behbahani.however, muhaqiq bihbahani in his ta'liqat on manhaj al-maqal, p. 176and the book of masabih al-zilam, vol. 2, p. 496, seeks to prove the reliability ofsahl ibn ziyad. after muhaqiq behbahani, many researchers have believed in hisreliability or at least the validity of his traditions. the question is, what is thebasis of weakening sahl ibn ziyad? are these weaknesses true about him? arethe validations made about sahl ibn ziyad defensible? the importance of thisstudy is that proving the reliability of sahl ibn ziyad or lack of it will have an important impact on the field of shia religious and jurisprudential education.