شبکۀ مضامین مرتبط با ولایت امام علی مبتنی بر تحلیل مضمون احادیث کتاب کفایة الاثر

از جمله کتب حدیثی مغفول واقع‌شده در طول تاریخ اسلام، کتاب کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر است که هم‌زمان با عصر تالیف کتب اربعۀ شیعه نوشته شده است. خزاز رازی که از جمله محدثان برجستۀ قرن چهارم هجری است، به‌منظور اثبات امامت و وصایت اهل‌ بیتk در این کتاب اقدام به جمع‌آوری احادیث به ترتیبی خاص نموده که نشان می‌دهد گویا مخاطبان اولیه‌اش، مخالفان مذهب شیعۀ اثناعشری بوده‌اند. از آنجا که برخی عالمان در طول تاریخ، احادیث این کتاب را تضعیف کرده و به آن توجه جدی نداشته‌اند، در این مقالۀ پژوهشی تلاش شده است به‌منظور اعتبارسنجی متنی و محتوایی احادیث، با استفاده از روش «تحلیل مضمون» به استخراج مضامین و مقوله‌های کلیدی احادیث این کتاب پرداخته و ضمن استخراج شبکۀ مضامین احادیث کتاب، مویدات تمامی مضامین مطرح از منابع معتبر مثل قرآن کریم و دیگر کتب حدیثی بیان شود. شبکۀ مضامین استخراج‌شده از تحلیل مضمونی احادیث بیانگر رابطۀ محوری ولایت با توحید، نبوت پیامبر، تقوای الهی، تسلیم حق بودن، ایمان و حقیقت عبادت است. مهم‌ترین مقوله‌های طبقه‌بندی‌شده از شبکۀ مضامین نیز وصایت، ولایت، امامت و وارث بودن امام علیr بعد از پیامبر اکرم(ص) است. از آنجا که تایید محتوای این کتاب نقش مهمی در اعتبارسنجی متنی و معرفی مجدد آن در جامعۀ اسلامی دارد، ضرورت انجام این پژوهش و کاربردی بودن آن مشخص می‌شود.

the network of concepts related to the imamat of imam ali (as) based on thematic analysis of traditions in the book kifāyat al-athar

among the hadith works that have received less attention in the history of islam is the book &kifāyat al-athar fī naṣ ’lā al-a’immat al-athnā ’ashar&. khazāz rāzī wrote this book during the period of writing the four shia hadith books. he is one of the hadith scholars of the 4th century ah, who collected hadiths in this book with the aim of proving the imamate and the succession of ahl al-bayt (as) in a special order that shows that her primary audience were the opponents of the twelver shia religion. however some scholars have weakened the hadiths of this book and have not paid serious attention to it, bu in this article, an attempt has been made to use the thematic analysis method in order to validate the text and content of the hadiths of the book. therefore, while extracting the network of themes of its hadiths, the proofs of all themes have been stated from reliable sources such as the holy quran and other hadith books. the results of the research show the pivotal relationship of imamate with monotheism, prophecy, divine piety, submission to the truth, faith and the truth of worship. the most important categories classified from the theme network are viṣāyat, vilāyat, imamate and being the heir of imam ali (as) after the prophet of islam (pbuh). since verifying the content of this book plays an important role in textual validating and re-introducing it in the islamic society, the necessity of this research and its applicability is determined.