واکاوی روایت «الْفَارُّ مِنَ الطَّاعُونِ، کَالْفَارِّ مِنَ الزَّحْفِ، وَالصَّابِرُ فِیهِ لَهُ اَجْرُ شَهِیدٍ» در جوامع روایی اهل سنت

روایت «الْفَارُّ مِنَ الطَّاعُونِ، کَالْفَارِّ مِنَ الزَّحْفِ، وَالصَّابِرُ فِیهِ لَهُ اَجْرُ شَهِیدٍ» روایت مطرح در کتب روایی اهل سنت است که به طرق گوناگون از عایشه و جابر بن عبدالله انصاری نقل شده است. ظاهر روایت بدون در نظر گرفتن جهت صدور آن و با تغییر در محتوا، از سوی خلفا جهت دستیابی به مقاصد آنان مورد بهره‌برداری سوء قرار گرفته است. نوشتار حاضر، از وجوه مختلفی به واکاوی روایت فرار از طاعون پرداخته است. تفرد عایشه در نقل روایت، وجود راویان ضعیف، اضطراب در سند و متن روایت، همچنین تضاد و تعارض آشکار آن با آیات قران از عواملی هستند که تحریف روایت را بیان می‌کنند. لذا بررسی و اعتبارسنجی این روایت امری ضروری به نظر می‌رسد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این روایت نبوی در مصادر اهل سنت به‌درستی ضبط نشده و نقل تحریف‌یافتۀ روایت، ضمن اشاره به روحیۀ جبرگرایی و فساد حاکمان، بیانگر موضع و اغراض خاص آنان است.

critical analysis of motzki’s approach in dealing with islamic sources (case study of traditions on sariyyah of the murder of ibn abī al-ḥuqayq)

the islamic hadith, especially the traditions on the sariyyah of the prophet of islam (pbuh), has been concerned by western researchers for a long time. also it has gained a wide scope of research during last decades. the article “the murder of ibn abi al-ḥuqayq” by harald motzki examines the traditions surrounding one of the sariyyahs of the prophet’s lifetime. the present critical-analytical research aims to show the strength and weakness of motzki’s research. the importance of this issue ties to the necessity of preserving the original islamic sources from the spread of some incomplete concepts based on more incomplete presuppositions. accordingly, it concludes that mutzki’s research includes some correct points, such as the scientific methodology and moderate approach to islamic hadiths and some incorrect points such as basic, methodical and final problems as seen in the lack of isnad (chain of transmitters), the lack of criteria and foundations for rijāl principles. the most important achievement of this research is to get a more analytical and detailed look at writings of one of the most prolific and prominent moderate orientalists, i.e. harald motzki.