قراینی در بازشناسی اسناد مقلوب در کتاب الکافی

بهترین کتاب در دشتستان حدیث شیعه، کتاب الکافی است که به قلم محمد بن‌ یعقوب کلینی سامان یافته است. ازآن‌رو که قلب در اسناد، پدیده‌ای نامیمون است ضروری می‌نماید که حجم آن در این کتاب، قراین بازشناسی و تاثیر هریک از عوامل پیدایش آن بررسی شود. این نوشتار با روش توصیفی‌تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به این نتیجه رسید که قلب در اسناد الکافی به‌غایت اندک است. حدود دویست راوی در کتاب الکافی از پدیدۀ قلب رنج می‌برند که نسبت به تمام راویان مکرر الکافی (84749)،0.23 از یک درصد را تشکیل می‌دهند که نقش کلینی 0.0002 است و قراین بازشناسی اسناد مقلوب، به دو گونۀ پرکاربرد و کم‌کاربرد تقسیم می‌شود. توجه به اسناد مشابه، روایت کردن شخصی از کتاب مخصوصی و کثرت نقل یک راوی از راوی دیگر از قرینه‌های پرکاربرد و توجه به طبقه، توجه به اسناد روایات الکافی در کتب دیگر حدیثی و آمدن عنوان راوی در کتب رجال از قرینه‌های کم‌کاربرد است.